GENEL KURALLAR, BİRİMLER, SEMBOLLER, ÇEVİRMELER

1.1. Hava Kalitesi

Kütle Konsantrasyonu: Havanın birim hacminde hava kirleticinin (Yönetmelik 5. madde) kütlesidir. Birim g/m3, mg/ m3 veya μg/ m3’dir.

Çöken tozlar için konsantrasyon: Birim zamanda örtülen birim yüzeyde tozun kütlesidir. g/m2 gün, mg/m2 gün ve μg/m2 gün birimleriyle verilir.

Hacim Konsantrasyonu: Havanın milyon hacmindeki hava kirleticinin hacmidir. Birim olarak ppm ile verilir.

μm : Mikrometre           1 μm = 0,001 mm

ng :  Nanogram             1 ng =  0,001 μg

μg :  Mikrogram 1 μg =  0,001 mg

mg : Miligram               1 mg = 0,001 g

1 ppm (parts per million)    μg/ m3

M: Hava kirleticinin mol kütlesi

R: Gaz Sabiti:

T: Mutlak Sıcaklık (˚K)

P: Atmosfer Basıncı (atm.)

V: Hacim (lt)

1 lt = 1 dm3

1 dm3 = 0,001 m3

1.2. Emisyonlar

Kütle Konsantrasyonu: Atık gazın birim hacmi başına yayılan hava kirleticinin kütlesidir. g/m3, mg/m3 birimleriyle verilir.

  1. a) Standart şartlardaki (O ˚C ve 1 atm.de) atık gazda su buharından ileri gelen nem çıkartılarak,
  2. b) Standart şartlardaki (O ˚C ve 1 atm.de) atık gazda su buharıyla birlikte hesaplanır.

Kütlesel Debi: Birim zamanda yayılan hava kirleticinin kütlesidir. Kg/h, g/h, mg/h birimleriyle verilir.

Ürün başına kütle: Elde edilen veya işlenilen ürün kütlesi başına yayılan hava kirleticinin kütlesidir. kg/ton, g/ton birimleriyle verilir.

Baca Gazı: Bir baca üzerinden verilen katı, sıvı ve gaz haldeki emisyonları taşıyan atık gazlardır.

1 atm. = 1013 mbar, 1 mbar = 0,001 bar = 100 Paskal

KJ/h : Bir saatte kilo joule

MJ/h : Bir saatte Mega joule       1 MJ = 1000 Kj

GJ/h : Bir saatte Giga joule         1 GJ =  1000 MJ

TJ/h : Bir saatte Tera joule        1 TJ =  1000 GJ

t : ton

h : saat

sn : saniye

m3/h : Bir saatte metreküp (Hacimsel Debi)

Isıl Güç (Yakıt Isıl Gücü, Anma Isıl Gücü): Bir yakma tesisinde birim zamanda yakılan yakıt miktarının yakıt alt ısıl değeriyle çarpılması sonucu bulunan asıl güç değerdir.

Kükürt Emisyon Derecesi: Bir yakma tesisinin kükürt emisyon derecesi,

(Yayılan Toplam Kükürt Miktarı/Yakıtla Verilen Toplam Kükürt Miktarları)x 100

şeklinde tanımlanır.

Eski Tesis: Yönetmeliğin yayınlanmasından önce kurulmuş veya kurulmakta olan tesisler.

 EK – 2

HAVA KİRLİLİĞİ SEVİYESİNİN ÖLÇÜM VE TESPİTİ

  1. Hava Kirlenmelerinin Seviyelerinin Tesbit edilmesi

1.1. Genel

Hava kirlenmelerini temsil eden değerler, ölçümlerle elde edilen Hava Kalitesi Değerleri, hesapla elde edilen Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri ve bu değerlerle teşkil edilen Toplam Kirlenme Değerlerleridir.

Bu değerlerin tesbit edilmesine aşağıdaki durumlarda gerek yoktur.

  1. a)  Bacadan verilen emisyonlar aşağıdaki tablodaki değerleri aşmıyorsa,
  2. b) Baca dışındaki yerlerden yayılan emisyonlar aşağıdaki tablodaki değerlerin 1/10 undan küçükse.

Tablo

 

Yayılan Zararlı Madde

Normal işletme şartlarında ve haftalık işgünlerindeki işletme saatleri için kütlesel Debiler
Toz                  15 kg/h
Kurşun 0.5 kg/h
Kadmiyum   0.01 kg/h
Talyum   0.01 kg/h
Klor                  20 kg/h
Klorlu Hidrojen ve Gaz Halde Anorganik Klor Bileşikleri                  20 kg/h
Florlu Hidrojen ve Gaz Halde Anorganik Flor Bileşikleri                    1 kg/h
Karbon Monoksit               1000 kg/h
Kükürt Dioksit                   60 kg/h
Azot Dioksit                   40 kg/h

Not: Tablodaki emisyonlar tesisin tamamından yayılan saatlik kütlesel debilerdir.

1.2. Kontrol Metodları İçinde Tesbitler

Yeterli tesbit için inceleme alanı dahilinde, ilave ölçüm yerlerine, daha sık ölçümlere veya daha başka sürekli ölçümlere gerek duyulursa bunlar talep edilirler. Çok sayıda emisyon kaynağı varsa hava kirlenmesinde bu kaynakların payları ortaya çıkarılır. Bu sebeple hava kalitesi değerleri yanında emisyonların yayılmasını tesbit için ölçüm yerlerinde rüzgâr yönleri, durum ve şiddetleri ölçülür.

  1. Ölçme Planı

2.1. Genel

Ölçümlerin yetkililerce onaylanmış ölçme planına göre yapılması için inceleme bölgesindeki; inceleme alanları, ölçme konuları, ölçme yüksekliği, ölçümlerin süresi, ölçme yeri, ölçme metodu, ölçme sıklığı ve her bir ölçme için gerekli süre verilir. İcabı halinde ölçüme gerek duyulmamışsa bunun sebepleri belirtilir. Tesbit edilmiş inceleme alanlarında ölçmelere gerek duyulmaması, ölçülerek veya hesap yoluyla bulunmuş hava kalitesi aritmetik ortalama değeri (UVD)nin UVS sınır değerinin % 60’ı altında olması durumunda mümkündür. Hava kirliliği ölçüm veya tesbitleri, beyan (başvuru) tarihinden itibaren dört yılı aşmamışsa ve geçen süre zarfında inceleme bölgesinde hava kirlenmelerini belirleyen emisyon nisbetleri önemli ölçüde değişmemişse, yeni ölçmelere gerek duyulmaz.

2.2. İnceleme Bölgesi

Emisyonların merkezinden itibaren bu yönetmelikde Ek 6’da verilen esaslara göre tesbit edilmiş baca yüksekliklerinin 30 katı yarıçapa sahip bölge inceleme bölgesidir. Bir hava kirletici için ortalama hava kirlenmesine katkı değeri (HKD 1), UVS değerinin % 1’ini aşıyorsa bu alanlara sahip inceleme bölgesinde bölgenin yarıçapı merkezden itibaren baca yüksekliğinin 50 katına çıkarılır.

İlk paragraftan farklı olarak, emisyonların ortaya çıkma yüksekliği zeminden itibaren 30 metreden daha az olan tesislerde inceleme bölgesi bir kenar uzunluğu 2 km. olan kare alana sahiptir. Emisyon kaynaklarının yüzey dağılımı 0.04 km2’den büyükse, inceleme bölgesinin kenar uzunluğu 4 km alınır. Emisyon kaynaklarının yüzeydeki dağılımının tesbitinde tesisin alanı esas alınır. Çöken tozların incelenmesinde, ilk paragraftaki yarıçaplar, ikinci paragraftaki kenar uzunlukları yarıya indirilir.

2.3. İnceleme Alanı

İnceleme bölgeleri içinde kenar uzunlukları 1 x 1 km olan kare şeklindeki alanlardır. Kirlenme hakkında kararın yaklaşık da olsa verilemediği özel durumlarda bu alanlar 500 x 500 m’ye küçültülür.

2.4. Ölçme Yüksekliği

Hava kalitesi ölçmeleri kural olarak yer seviyesinden, (veya binadan) (veya ekili alandan) 1.5-4.0 m. arasındaki yüksekliklerde ve binadan en az 1.5 m. yan mesafe tutularak yapılır. Ormanda yapılan ölçmeler, direkler yardımıyla yüksekte yapılmalıdır.

2.5. Ölçmelerin Süresi

Bu süre genellikle bir yıldır. Daha kısa bir ölçme süresinin onaylanabilmesi için, daha kısa sürede yapılan ölçümler ile bir yıl içinde ortaya çıkan değerler hakkında bir karara varılabilmesi gerekir. Altı aylık ölçme süresinin altına inilemez.

2.6. Ölçme Yerleri ve Ölçme İstasyonları

  1. Ölçme yerleri ve ölçme istasyonları, emisyonları komşu kaynaklardan ayırdedebilmek ve inceleme alanını temsil edecek değerleri tesbit etmek amacıyla kurulur. Dağınık kaynaklarda ölçme yeri kaynak dışında tesbit edilir. Bu ölçmelerde, inceleme alanları için ölçme yerleri kare şeklindeki ölçüm şebekesinin mümkün oranda yakın köşe noktalarıdır.

a)Kenar uzunluğu 1 km olan inceleme alanlarında ölçme yerleri aralığı 1 km.

b)Kenar uzunluğu 500 m olan inceleme alanlarında ölçme yerleri aralığı 500 m’dir.

Yer özelliklerine bağlı olarak özel durumlarda verilen aralıkların % 20’sini aşmayan farklılıklar onaylanabilir. Bilhassa çöken tozlarda kurşun, kadmiyum ve talyum incelemelerinde ölçüm yeri aralıkları yarıyarıya azaltılabilir.

2.Hava kalitelerini tayin için sürekli ölçmelerde, gaz halindeki hava kirleticileri için ölçme şebekesindeki ölçme yeri aralıkları 4 km ± 400 m.’yi aşamaz. UVD, UVS’nin % 70’inden fazla ise bu ölçme aralığı % 20 azaltılabilir. Hava kalitelerinin tayini için havada asılı partikül maddelerde kurşun ve kadmiyum incelemelerinde ölçme yeri aralığı 4 km.’dir. UVD, UVS’nin % 70’ini aşıyorsa bu aralık % 20 azaltılabilir.

İlk iki paragrafa göre yapılan ölçmelerde tesbit edilen dört ölçüm istasyonunun kapattığı alanın özellikleri bu inceleme alanlarının özellikleri olarak geçerlidir.

3.Sürekli yapılamayan ölçmeler, yaklaşık olarak her bir inceleme alanının ortasında yapılan sürekli ölçmelerle teşkil edilebilir. Bu durumda KVD değerleri sürekli ölçmelerin sonuçlarından 3.2’deki esaslar dahilinde hesaplanır, UVD değerleri sürekli olmayan ve sürekli ölçme sonuçlarından 3.1.’in ikinci cümlesinde verilen esaslar dahilinde tesbit edilir.

4.Hassas kirlenme bölgelerinde, sürekli yapılan uzun vadeli ölçmeler için ölçüm istasyonları şebekesi teşkil edilir. Bu ölçüm istasyonlarında numune alma yüksekliği, binanın çatısından en az 1-1.5 m. yüksek olarak belirlenir. Ölçüm istasyonları arasındaki mesafe en fazla 16 km.’dir. Yoğun olarak kirlenmiş bölgelerde bu aralıklar 4-8 km. olarak tesbit edilir. Gaz halindeki hava kirleticileri ve partikül maddeler için 2 nci paragraf ile verilen ölçme yeri aralıkları geçerli olur.

2.7. Ölçme Metodları

Hava kaliteleri aşağıdaki metodlarla ölçülür. Burada verilen metodlar ile yeni teşkil edilen metodların güvenilirlikleri TSE tarafından standartlaştırıldıktan ve Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü’nce tebliğ edildikten sonra tescil edilir. İlgili standartlar hazırlanmamışsa ölçme metodları Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü tarafından önerilen uluslararası metod standartlarına uygun olarak tatbik edilirler.

1 – Kükürt dioksit 1) Test çözeltisinde Redoks
  2) Konduktometrik Metod
  3) Alev Fotometrik Metod (FPD)
  4) Tetrakloro Merkürat (TCM) Metodu
2 – Karbon Monoksit 1) İnfrared (Kızılötesi) Absorpsiyonu
3 – Azot Dioksit 1) Fotometrik Metod
  2) Salzman Reaktifi ile Fotometrik Metod
  3) Kemiluminessans (Kimyasal Işıma Metodu)
4 – Klor 1) Gümüş Nitratla Potansiyometrik Titrasyon
  2) Civa Rodanürle Fotometrik Tayin Metodu
  3) Infrared (Kızıl ötesi) Absorpsiyonu
5 – Flor ve gaz halindeki Anorganik Flor Bileşikleri  

1) Gümüş Küre Metodu

  2) Destilasyon metodu
6 – Ozon 1) Kemiluminessans (kimyasal ışıma metodu)
  2) Potasyum İyodür Metodu
7 – Toplam Hidrokarbon 1) Alev İyonizasyon Dedektörü (FID)
8 – Hidrojen Sülfür 1) Test Çözeltisinde Redoks
9 – Havada Asılı Partikül Maddeler 1) Filtre sisteminde kütle konsantrasyonu
  2) Filtre Sistemli β ışınları kırınımı Metodu
  3) Optik metodlar
10 – PM’de kurşun 1) x ışınları Floresans Metodu
  2) Atomik absorpsiyon Metodu
11 – Çöken tozlar 1) Bergerhoff Metodu

2.8. Ölçme Sıklığı

Gaz halindeki hava kirleticileri için yapılan sürekli olmayan ölçmeler, inceleme bölgesini temsil edebilecek nitelikte sonuçlar için yeterli olduğu tesbit edilmişse, iş günlerinde (pazartesi-cuma) 8-16 saatleri arasında sınırlandırılabilir. Gaz halindeki hava kirleticileri için yapılan sürekli olmayan ölçmelerde UVD için UVS değerinin % 80’inden fazla bir değer bekleniyorsa, bu inceleme alanında her bir ölçme yeri için yılda en az 26 ölçme değeri gerekir. Diğer durumlarda ölçme yeri başına yılda 13 ölçüm değeri yeterlidir. Ölçme yeri başına 13 ölçüm değeri, UVD, UVS’nin % 85’inin üzerine çıktığında 26’ya yükseltilir.

Havada asılı partikül madde ve bunların muhtevasındaki kurşun ile kadmiyum miktarlarının sürekli olmayan ölçmelerinde, UVD, UVS değerinin % 80’ini aşıyorsa ölçmeler değişik mesai günlerinde ve ölçme yeri başına bir ay içinde en azından 10 iş gününde yapılır. Diğer durumlarda her ay için ölçme yeri başına 5 işgünü yeterlidir. Bu ekin, ölçüm sürelerinin kısaltılmasına dair 2.5 maddesi sürekli olmayan ölçmeler için geçerli değildir. Çöken tozlar her bir ölçme yeri için ölçme süresi boyunca aylık olarak ölçülür.

Çöken tozlar için ölçüm değerleri “Aylık Ortalama Değer” olarak tesbit edilir. Kurşun, kadmiyum, talyum ve bileşiklerinin çöken tozlar içindeki miktarları “Yıllık Ortalama Değer” olarak tesbit edilir. Havada asılı partiküllerin kütle konsantrasyonları ve bunların muhtevasındaki kurşun ve kadmiyum “Günlük Ortalama Değer”, gaz halindeki hava kirleticiler “Saatlik Ortalama Değer” olarak tesbit edilir.

Sürekli olmayan ölçmeler için numune alma zamanı yarım saattir. Eğer söz konusu inceleme bölgesinde yakın ve birbirinin aynı sonuçlar elde ediliyorsa numune alma zamanı 10 dakikaya kadar indirilebilir.

Resmi makamlar tarafından kurulan istasyonlarda, izne tabi olmayan emisyon kaynaklarının sebep olduğu, Hassas Kirlenme Bölgelerinde meydana gelen kirlenmelerin ölçülmesinde, gazların ve havada asılı partikül maddelerin ölçüm sonuçları, 24 saatlik ortalama değer olarak tesbit edilir. Eğer imkan dahilinde ise kükürt dioksit kirlenmesinin yoğun olduğu bölgelerde kükürt dioksit ölçüm sonuçları, “Saatlik Ortalama Değerler” olarak tesbit edilir.

  1. Ölçüm Sonuçlarının Değerlendirilmesi

3.1. Genel

İnceleme bölgesindeki bütün incelenen alanlarda Hava Kalitesi Değerleri, sürekli ve sürekli olmayan ölçmelerin yapıldığı bütün ölçme yerleri ile sürekli ölçmelerin yapıldığı bütün ölçüm istasyonlarından alınan sonuçlardan tayin edilir. Bir inceleme alanında sürekli ve sürekli olmayan ölçüm sonuçları ile farklı ölçüm sıklıklarındaki ölçüm sonuçları aynı aralığa getirilerek dengelendikten sonra değerlendirilir.

3.2. Ölçüm Sonuçlarının Değerlendirmeye Alınması

Sürekli olmayan ölçmelerde Hava Kalitesi Değerleri, başvuru tarihinden itibaren dört yılı aşmamış, en azından birbirini takibeden üç ölçüm süresinde yukarıda 2.5’deki esaslar dahilinde elde edilmiş ölçüm sonuçlarından teşkil edilirler. Eğer Hava Kalitesi Değerleri birbirini takib eden üç ölçüm süresinde elde edilen ölçüm sonuçlarıyla teşkil edilmemiş ise bunlar hakkında karar en yakın ölçüm süresinde elde edilen sonuçlardan teşkil edilen Hava Kalitesi Değerleri’ne göre verilir.

Esas alınan ölçüm süresinin başlangıcı, başvuru tarihinden itibaren 15 ay’ı aşamaz. Geçerli kurallara göre yapılan hava kalitesi ölçümleri izin ve onay başvuruları hakkında karar verici niteliktedir.

3.3. Hava Kalitesi Değerleri

  1. a) Uzun Vadeli Değer (UVD)

Bütün ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması olan değerlerdir.

  1. b)         Kısa Vadeli Değer (KVD)

Bütün ölçüm sonuçları sayısal değerlerinin büyüklüğüne göre düzenlendiğinde ölçüm sonuçlarının % 95’inin altında, % 5’inin ise üstünde kaldığı değerdir.

– Sürekli olmayan ölçümler için KVD şu formül ile yaklaşık olarak hesaplanır.

x : Bir ölçme sonucu

z : Ölçümlerin sayısı

: Ortalama değer

– Çöken tozlar için KVD farklı olarak ölçmelerin süresi boyunca elde edilen en yüksek aylık ortalama değerdir.

  1. Emisyon Kaynaklarında Hava Kirlenmesine Katkıların Tesbit Edilmesi

4.1. Hava Kirlenmesine katkılar, aşağıdaki faktörler ele alınarak, gazlar, havada asılı partikül maddeler ve çöken tozlar için hesaplanır.

a)İnceleme bölgesinde topografik yapının etkileri gözönüne alınır. Burada Ek 6’da verilen baca yükseklikleri hesabı önemlidir.

b)İnceleme bölgesindeki binaların etkisi gözönüne alınır. Eğer bacalar, bina veya kulelere bina veya kule yüksekliklerinin 4 katından daha az uzaklıklarda ise; baca yüksekliği binadan 1.7 kat, soğutma kulesinden 1.5 kat fazla olduğu takdirde, binaların etkisi ihmal edilir.

c)Çok zayıf rüzgârların hüküm sürdüğü şartların sık ortaya çıktığı durumlar gözönüne alınır. Bu husus, tesisin bulunduğu yerde, bir yılın saatlerinin % 30’undan fazlasında, 10 dakikalık ortalama değerler halinde verilen ortalama rüzgâr hızı 1.0 m/s’den küçükse, geçerlidir.

d)Hesaplamalar, inceleme bölgesi dahilinde ortaya çıkan emisyonların, bir kimyasal veya fiziksel değişmeye uğramadığı kabul edilerek yapılır.

e)Emisyonların yayılması hesaplanırken, her bir durum için yayılma şartlarının sabit olduğu kabul edilmiştir.

4.2. Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri

Hava kirlenmesine katkı değeri (HKD), her bir tepe noktası ve bütün yayılma durumları için bir yıllık olarak hesaplanan değerdir (Ek 2, Bölüm 6).

Ortalama Hava Kirlenmesine Katkı değeri (HKD 1): Bir inceleme alanındaki bütün tepe noktaları için hesaplanan hava kirlenmesine katkı (HKD) değerlerinin aritmetik ortalamasıdır.

İstatistik Hava Kirlenmesine Katkı değeri (HKD 2): Bir inceleme alanındaki bütün tepe noktaları için hesaplanan hava kirlenmesine katkı (HKD) değerlerinin % 95’inin altında, % 5’inin üstünde kaldığı değerdir.

“Hava Kirlenmesine Katkı” Değerleri’nin hangi durumlarda, hangi tesislerden isteneceğini Çevre Genel Müdürlüğü belirler.

  1. Toplam Kirlenme Değeri

Toplam kirlenme değeri, inceleme bölgesindeki inceleme alanları için bulunmuş, Hava kalitesi değerleri ile hava kirlenmesine katkı değerlerinden teşkil edilir. Toplam kirlenme değerinin sayısal büyüklükleri, hava kalitesi değerleri belirlenmiş yerlerin sayıları ile birlikte verilir.

TKD 1, UVD ve HKD 1 değerlerinin, toplamıdır.

TKD 2, KVD ve HKD 2 değerlerinden bir sonraki sayfadaki nomogram yardımıyla bulunur. Okuma doğruluğunu artırmak için KVD ve HKD 2 değerleri bir katsayı ile çarpılabilir. Bu takdirde TKD 2’yi bulmak için bulunan değeri aynı katsayıya bölmek icabeder.

Toplam Kirlenme Değerleri’nin hangi durumlarda, hangi tesislerden isteneceğini Çevre Genel Müdürlüğü belirler.

  1. Hava Kirleticilerinin Yayılmalarının Hesaplanması

6.1. Genel

Hava kirlenmesine katkı değerleri (HKD), bu ekde tesbit edilen metodlara göre hesaplanır.

6.2. Emisyon Kaynakları

Emisyon kaynakları, hava kirleticilerinin tesisten atmosfere yayıldığı yerlerdir. Emisyonlarını bir baca üzerinden veren tesislerde bacalar “nokta kaynak” olarak nitelendirilir.

6.3. Emisyonların Kütlesel Debisi

Emisyon kaynaklarında özellikle yakıt ve hammaddelerin kullanıldığı, hava kirlenmesine yol açan işletme şartlarında ortalama saatlik değerler halinde kütlesel debiler bulunur.

Emisyonların kütlesel debilerinde zamanla salınımlar oluyorsa yine bu ortalama saatlik değerler geçerlidir.

6.4. Gaz ve Tozlar İçin Yayılma Hesapları

Hava kirleticilerinin tepe noktasındaki konsantrasyonlarını yani nokta kaynaklarda hava kirliliğine katkı değerini (HKD) hesaplamak için formul I kullanılır.

Formül I :

x,y,z: Tepe noktasında karteziyen koordinatlar

(x: yayılma yönünde ve bu yayılma yönüne dik durumlarda y: yatay, z: dikey)

C (x,y,z): Tepe noktasında, her bir yayılma durumu için Hava Kirlenmesine katkı değeri (HKD) (mg/m3 konsantrasyon biriminde), bölüm 6.8’de açıklanıyor

z: Tepe noktasının zeminden yüksekliği (m)

Q: Emisyon kaynağından çıkan emisyonların kütlesel debisi (kg/h) (Azot monoksit emisyonlarında % 60 oranında Azot Dioksit’e dönüşme olduğu kabul edilir)

σy, σz : Yatay ve dikey yayılma parametreleri (m), bölüm 6.10’de açıklanıyor

Uh: Rüzgâr hızı (m/s), bölüm 6.11’de açıklanıyor

NOT: Dağınık kaynaklarda hava kirlenmesine katkı değerleri hesaplanırken, nokta kaynak gibi kabul edilir.

Bu formül ile:

– Fiziksel ve kimyasal dönüşmeleri gözönüne alınmayan ve hava kalitesi değerleri tesbit edilmiş gazlarda,

– Hava kayda değer bir alçalmaya uğramıyan, aerodinamik çapa sahip asılı partikül maddelerde yayılma (diffüzyon) hesabı yapılır.

Aerodinamik çap: Tane büyüklüğü dağılımında % 75’inden fazlası 5 mikrondan küçük çaplardır.

6.5. Tozların Yayılmasının Hesaplanması

Tozlar için yayılma hesabı, partikül maddeler ve çöken tozlar için hava kirlenmesine katkı değerlerinin tesbit edilmesidir. Bu hesaplama için önce partikül büyüklükleri sınıflandırılır.

Sınıf Tane büyüklüğü (μm) Alçalma hızı, Vdi (m/s)
i = 1 5’den küçük  0.001
i = 2 5-10                  0.01
i = 3 10-50                  0.05
i = 4 50’den büyük                  0.1

Emisyonların kütlesel debisi, her tane büyüklüğü sınıfı için verilir. Dağınık kaynaklardan hava kirlenmesine katkı değerleri hesaplanırken bunlar nokta kaynak gibi kabul edilirler.

6.5.1. Havada asılı partikül madelerin hesabı

Havada asılı partikül maddeler için HKD değerleri (i=1) sınıfından (i-4) sınıfına kadar her tepe noktası için formül II ile hesaplanırlar. Herbirinden bulunan katkılar toplanarak hava kirlenmesine katkı değeri bulunur. Tane büyüklüğü dağılımı belli değilse, Vdi = 0.07 m/s alınarak hesaplama yapılır. Bu durumda tozların toplam emisyonu 50 μm’den küçük tane büyüklüğünde tozlar için geçerli kütlesel debi değerine sahiptir.

Formül II:

Burada ξ, x yönünde integrasyon değişkenidir.

6.5.2. Çöken Tozların Hesabı

Çöken tozlar için hava kirlenmesine katkı (HKD) değerleri hesabında, (i=1)’den (i=4)’e kadar her bir sınıf için formül II kullanılır. Böylece bulunmuş asılı partikül maddelerden her bir tepe noktası için ortalama olarak bir günde çöken tozlar formül III ile hesaplanır. Tane büyüklüğü belli değilse alçalma hızı olarak Vdi=0.7 m/s alınır. Çöken tozlarda kurşun, kadmiyum ve talyum hesabında, herbiri için kütlesel debiler belirlenir.

Formül III:

6.6. Etkin Baca Yüksekliği

Etkin baca yüksekliği (h) değeri için baca gazının yükselmesi (Δh) bilinmelidir. Etkin baca yüksekliği, baca gazının yükselmesi ile baca yüksekliği (H) değerlerinin toplamıdır.

h = H + Δh

Kararsız, nötral ve kararlı sıcaklık tabakaları durumuna göre Δh baca gazı yükselmesinin hesaplanması için, ısıl debi (q), kaynaklara uzaklık (x) ve baca ağzında rüzgâr hızı (UH) kullanılır.

  1. a)         Kararsız Sıcaklık Tabakası (Yayılma Sınıfı A ve B için)

H + Δh(x), 1100 m veya daha küçük

1)         Isıl debi (q), 6 MW’dan büyük ise Xmax= 288.q2/5 alınır.

H + Δhmax, 1100 m veya daha küçük

2)         Isıl Debi (q), 6 MW veya daha küçükse

  alınır.

H + Δhmax, 1100 m veya daha küçük

  1. b) Nötral Sıcaklık Tabakası (Yayılma Sınıfı C/1 ve C/2 için)

H + Δh(x), 800 m veya daha küçük

1)         Isıl debi (q), 6 MW’dan büyük ise

  alınır.

H + Δhmax, 800 m veya daha küçük

2)         Isıl Debi (q), 6 MW veya daha küçükse

  alınır.

H + Δhmax, 800 m veya daha küçük

  1. c)         Kararlı Sıcaklık Tabakası (Yayılma sınıfı D ve E için)

1)         Yayılma sınıfı E için xmax=104 UH alınır.

2)         Yayılma sınıfı E için xmax=127 UH alınır.

Kararlı sıcaklık tabakası için elde edilen baca gazı yükselmeleri (Δh), nötral sıcaklık tabakasının uygun baca gazı yükselmeleri (b ile) karşılaştırılır.

Baca ağzında rüzgâr hızı (UH) için, nötral sıcaklık tabakasında bulunan değer kullanılır. Her iki Δh değerinden daha küçük olanı geçerlidir.

  1. d)         Isıl Debi = Isı Transfer Debisi

Isıl debi (q)’yi bulmak için şu formül kullanılır.

q: MW olarak ısıl debi

R: m3/sn olarak baca gazının standart şartlarda hacımsal debisi

T: ˚K olarak baca gazının sıcaklığı

6.7. Tepe Noktalarının Durumu

Kare şebekenin (Ek 2 bölüm 2.6) kesim noktalarının her biri bir tepe noktası ile üstüste gelecek şekilde, tepe noktalarının durumu belirlenir. Bu kesim noktaları ile tepe noktaları tesbit edilmiş olan şebekelerin hatları arasındaki uzaklık, 150 m’ye kadar olan emisyonların ortaya çıkış yükseklikleri için Ek 2 bölüm 2.6’da belirlenmiş uzaklıkların yarısı kadardır.

6.8. Yayılma Durumlarının Sıklık Derecesi

Bir yayılma durumu; hızı (Ek 2 bölüm 6.11), rüzgâr yönü (Ek 2 bölüm 6.12) ve yayılma sınıfı (Ek 2 bölüm 6.9) ile temsil edilir. Yayılma hesabında, tesisin bulunduğu yerde yapılan ölçümlere dayanmayan yayılma durumlarının sıklık dereceleri önemlidir. Bu amaç için tesisin bulunduğu yerde ölçüm yapılmaz, fakat Meteoroloji Genel Müdürlüğünün uygun bir istasyonundan alınan 10 yıllık ölçüm verileri kullanılır. 10 yıldan daha az bir süreye ait meteorolojik ölçüm verileri de, zorunlu hallerde yeterli olabilir. Bu verilerin tesisin bulunduğu yer için geçerliliği, meteorolojik yer raporlarıyla karşılaştırma yapılarak kontrol edilir. Tesis mahallinde yapılan ölçümler, en az 1 yıllık ölçüm süresini kapsamalıdır. Daha kısa süreler, gerekçesi uygunsa onaylanır. Rüzgâr yönü ve rüzgâr hızı tesbitleri standart metodlara göre yapılır.

6.9. Yayılma Sınıfları

Yayılma sınıfları, her tam saat için, rüzgâr hızları, bulutluluk derecesi, bulut cinsi, ayın ve günün kesimleri gözönüne alınarak, Meteoroloji Genel Müdürlüğünün tavsiyeleri doğrultusunda aşağıdaki şemaya göre tesbit edilir.

Bu şemaya göre tesbit edilen yayılma sınıfları, özel yayılma durumları için aşağıdaki şekillerde değiştirilir:

  1. a) Haziran’dan Ağustos’a kadar olan aylarda 10.00 ve 16.00 arasındaki saatlerde, A dışındaki yayılma sınıflarında; bulutluluk 6/8’den fazla değilse veya bulutluluk 7/8 iken rüzgâr hızı 2,5 m/sn’nin altında ise bir sonraki daha kararsız yayılma sınıfına geçilir. 12.00-15.00 arasındaki saatlerde bulutluluk 5/8’den fazla değilse yine aynı şekilde bir sonraki daha kararsız yayılma sınıfına geçilir. B sınıfı durumunda A sınıfı kullanılır.

b)Mayıs ve Eylül ayları için 11.00-15.00 arasındaki saatlerde 6/8’den fazla olmayan bulutluluklarda bir sonraki daha kararsız yayılma sınıfı B sınıfı durumunda A sınıfı kullanılır.

Yayılma Sınıflarının Tesbiti Şeması

Yer Rüzgârı Hızı m/s Sekiz Saatlik Toplam Bulutluluk Oranları
Gece saatleri Gündüz saatleri (Güneş ışıması altında)
0/8 – 6/8 bulutlu 7/8 – 8/8 bulutlu 0/8 – 2/8 bulutlu 3/8 – 5/8 bulutlu 6/8 – 8/8 bulutlu
1 ve daha küçük E D B B B
1.5-2.0 E D B B C/1
2.5-3.0 D C/2 B B C/1
3.5-4.0 C/2 C/2 B C/1 C/1
4.5 ve daha büyük C/2 C/2 C/1 C/2 C/2

Not: 1) Gece ve gündüz saatlerinin sınırları için ölçü güneşin doğuşu ve güneşin batışıdır. Gece saatleri için yayılma sınıfı, güneşin doğuşunu takibeden tam saat için de geçerlidir.

2) Sadece yüksek bulutlardan ibaret bulutluluk durumlarında, toplam bulutluluk oranlarında 3/8 azaltma yapılır.

  1. c) Güneşin doğuşundan itibaren 1 saatten 3 saate kadar olan tam saatlik süreler için (GD + 1’den GD + 3’e kadar) ve güneşin batışına göre 2 saat öncesinden 1 saat sonrasına kadar (GB – 2’den GB + 1’e kadar) hem gece hem de gündüz saatleri için aşağıdaki yayılma sınıfları tesbit edilmiştir. Bu tablo gece ve gündüz saatleri için yayılma sınıflarının bütün mümkün olabilecek kombinasyonlarını, yayılma hesapları için hangi yayılma sınıflarının esas alınacağını gösterir. Meselâ güneş 6.25’de doğuyorsa GD + 1’den GD + 2’ye kadar olan değer 7.26’dan 8.25’e kadar kullanılır. Tam saatlerin gözlenmesiyle yapılan saatlik zaman takiplerinde yayılma sınıfının 8.00 için tesbiti geçerlidir.
Gece Saatleri Gündüz Saatleri GD+1’den GD+2’ye GD+2’den GD+3’e GB+2’den GB+1’e GB+1’den GB’na GB’den GB + 1’e
E B E (D)* D D D (E)** E (D)*
E C/1 D D C/2 C/2 E (D)*
D B D C/2 C/2 D D
D C/1 C/2 C/2 C/2 C/2 D
C/2 B C/2 C/1 C/1 C/2 C/2
C/2 C/1 C/2 C/2 C/1 C/1 C/2
C/2 C/2 C/2 C/2 C/2 C/2 C/2

* : Mart’dan Kasım’a kadar aylarda ve 1 m/sn üzerindeki rüzgâr hızlarında parantez içindeki değerler kullanılır.

** : Ocak, Şubat ve Aralık aylarında, 1 m/sn’ye kadar olan rüzgâr hızlarında ve 6/8’e kadar bulutluluklarda parantez içindeki değer kullanılır.

  1. d) Aralık, Ocak ve Şubat ayları için B yayılma sınıfı C/1 yayılma sınıfı ile değiştirilir.

Hiçbir yayılma sınıfı tesbit edilemiyen durumlarda 2 m/sn’den küçük rüzgâr hızlarında yayılma sınıfı E, 2.5-3.0 m/sn arasında rüzgâr hızlarında D, 3.5 m/sn’den büyük rüzgâr hızlarında (C/2) alınır.

Yayılma sınıfları tesbitinden sonra herbir sınıf için rüzgâr yönü ve hızı sınıflarına göre düzenlenmiş rüzgâr istatistikleri çıkarılır. Rüzgâr yönü verileri rüzgâr hızı verileri gibi asgari 10 dakikadan azami 60 dakikaya kadar sürelerde elde edilmiş ortalama değerlerdir.

6.10. Yayılma Parametreleri

Yayılma sınıflarına uygun olarak formül I verilirken kullanılan σy ve σz parametreleri şu şekilde teşkil edilir.

F ve G katsayıları ile f ve g üstel değerleri aşağıdaki tablolardan elde edilir.

a)Etkin baca yüksekliği (h), 150 m. üzerinde

Yayılma Sınıfı F f G g
A (Çok kararsız) 0.40 0.91 0.41 0.91
B (Kararsız) 0.40 0.91 0.41 0.91
C/I (Nötral) 0.36 0.86 0.33 0.86
C/II (Nötral) 0.32 0.78 0.22 0.78
D (Kararlı) 0.31 0.71 0.06 0.71
E (Çok kararlı) 0.31 0.71 0.06 0.71

  1. b) Etkin baca yüksekliği (h), 100 m
Yayılma Sınıfi F f G g
A (Çok kararsız) 0.170 1.296 0.051 1.317
B (Kararsız) 0.324 1.025 0.070 1.151
C/I (Nötral) 0.466 0.866 0.137 0.985
C/II (Nötral) 0.504 0.818 0.265 0.818
D (Kararlı) 0.411 0.882 0.487 0.652
E (Çok kararlı) 0.253 1.057 0.717 0.486

  1. c) Etkin Baca yüksekliği (h), 50 m’nin altında

Yayılma Sınıfi F f G g
A (Çok kararsız) 1.503 0.833 0.151 1.219
B (Kararsız) 0.876 0.823 0.127 1.108
C/I (Nötral) 0.659 0.807 0.165 0.996
C/II (Nötral) 0.640 0.784 0.215 0.885
D (Kararlı) 0.801 0.754 0.264 0.774
E (Çok kararlı) 1.294 0.718 0.241 0.662

50 m.-150 m. arasındaki ve 100-150 m. arasındaki etkin baca yükseklikleri için, F ve G katsayıları, yukarıda a), b), ve c)’de verilen değerlerden logaritmik interpolasyon ile, f ve g üstel sayıları ise a), b) ve c)’de verilen değerlerden lineer (doğrusal) interpolasyon ile bulunur.

6.11. Rüzgâr Hızları

U: Anemometre yüksekliği (z)’de, 10 dakikadan 60 dakikaya kadar ortalama sürelerde ortalama değer olarak tesbit edilmiş rüzgâr hızlarıdır. Çeşitli, (Ua) Rüzgâr hızları için aşağıdaki tabloda verilen temsili Rüzgâr hızları (UR) kullanılır.

Ua(m/sn) UR(m/s)
1.4’den küçük      1
1.4-1.8      1.5
1.9-2.3      2
2.4-3.8      3
3.9-5.4      4.5
5.5-6.9      6
7.0-8.4      7.5
8.5-10.0      9
10.0’den büyük    12

 Formüllerde kullanılan rüzgâr hızı (Uh) şu şekilde hesaplanır:

(Formül IV)

za: Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği

h: Etkin baca yüksekliği (m)

Etkin baca yüksekliklerinin hesaplanmasında (6. madde), kullanılan rüzgâr hızları (UH), şu şekilde hesaplanır:

(Formül V)

Baca yükseklikleri (H), veya etkin baca yükseklikleri (h), 200 metreden daha büyük ise; gerek (UR), gerekse (Uh) hızlarının hesabında UH ve Uh için 200 m.’deki değerler alınır.

  1. ve V. Formüllerde kullanılan (M) değerleri için aşağıdaki tablo esas alınır.

Yayılma Sınıfı M
A (Çok kararsız) 0.09
B (Kararsız) 0.20
C/I (Nötral) 0.22
C/II (Nötral) 0.28
D (Kararlı) 0.37
E (Çok kararlı) 0.42

6.12. Rüzgâr Yönü Sektörleri

Rüzgâr yönleri, kuzeyden başlayarak 10 derecelik açılarla birbirinden ayrılan 36 rüzgâr yönü sektörüne paylaştırılır. Yayılma hesapları yapılırken; 2 derecelik açılar halindeki rüzgâr yönlerinin, her 10 derecelik rüzgâr yönü sektörü dahilinde aynı şekilde dağıldığı esas alınır.

1.5 m/sn’den küçük rüzgâr hızları bölgesinde rüzgâr yönü sektörlerine dağılım 1.5 m/sn’deki gibidir.

Dönerek esen rüzgâr durumlarında, uygun yayılma ve rüzgâr hızı sınıfları kullanılır. Rüzgâr yönü sektörlerine dağılım, ilgili rüzgâr hızı sınıfındaki rüzgâr yönü dağılımına uygun olarak yapılır.

6.13. Zayıf Rüzgâr Durumlarının ve Meteorolojik Verilerdeki Belirsizliklerin Gözönüne Alınması

0.5 m/sn ve daha küçük rüzgâr hızlarında her bir yayılma sınıfı için rüzgâr hızları, 1.0 m/sn olarak kabul edilir.

Rüzgâr yönü sektörlerine dağılımda ise bu gibi zayıf rüzgâr hızları, 1,5 m/sn kabul edilir.

 EK – 3

Toz Emisyonunda Özel Maddeler

Madde   Sınıf
Alüminyum karbür   III
Alüminyum nitrür   III
Amonyum bileşikleri   III
Antimon ve çözünen bileşikleri   II
Bakır ve çözünen bileşikleri   III
Bakırdumanı   I
Baryum sülfat   III
Baryum bileşikleri (Çözünenler)*   II
Bitümenler   III
Bizmut   III
Bortriflorür   II
Bor bileşikleri (Çözünenler)   III
Civa ve bileşikleri (Civa sülfür minerali hariç)   I
Çözünen flor bileşikleri   I
Çinko ve bileşikleri   II
Ferrosilisyum   III
Florit Minerali   II
Fosforpentoksit   I
Fosfatlar   III
Gümüş bileşikleri (Gümüş nitrat gibi kolay çözünenler)   II
İyot ve bileşikleri   II
Kadmiyum ve Çözünen bileşikleri (Nefesle alınabilen toz ve aerosoller içindeki kadmiyum klorür hariç)   I
Kalsiyum siyanamid   III
Kalsiyum florür   II
Kalsiyum hidroksit   III
Kalsiyum oksit   III
Krom VI bileşikleri (Kanserojen olmayanlar)   I
Kobalt bileşikleri (Kanserojen olmayanlar)   II
(*) – Çözünen bileşikler solunum, sindirim yollarında ve deri üzerinde veya bitkisel yüzeylerde belli ölçüde çözünen ve bunun sonucu zararlı etkisi olan maddelerdir.    
Kristobalit (5 mikrondan küçük partiküller)   II
Kiselgur   II
Kuvars (Partikül büyüklüğü 5 mikrondan küçük)   II
Katran (Linyit kömürü katranı hariç)   II
Koyu katran (Linyit kömürü katranı hariç)   II
Kuvars minerali tridimit (Partikül büyüklüğü 5 mikrondan küçük)   II
Kurum   II
Kurşun ve çözünen bileşikleri   I
Magnezyum hidroksit   III
Magnezyum oksit   III
Molibden ve çözünen bileşikleri   III
Nikel bileşikleri (Kanserojen olanlar hariç)   I
Selen ve çözünen bileşikleri   I
Silisyum karbür   III
Stronsiyum ve bileşikleri   II
Tellür ve çözünen bileşikleri   I
Talyum ve bileşikleri   I
Uranyum ve bileşikleri   I
Vanadyum ve bileşikleri   I
Wolfram ve bileşikleri (Wolfram karbür hariç)   III
Tozlarda organik bileşikler, Örneğin antresen, aminler, 1-4 benzokinon, naftalin   II

EK – 4

Organik Buhar Ve Gazlar

Madde Kimyasal Formül Sınıf
Akrilaldehit CH2CHHO I
Akrilikasit CH2CHCOOH I
Akrilikasit etilesteri CH2CHCO2C2H5 I
Akrilikasit metilesteri CH2CHCOCH3 I
Amilasetat CH3COOC5H11 II
Anilin C6H5NH2 I
Asetaldehit CH3CHO II
Aseton CH3COCH3 III
Asetik asit CH3COOH II
Asetikasit etilesteri CH3COOC2H5 III
Asetikasit n-metil esteri CH3COOC5H11 II
Asetikasit n-butil esteri CH3COOC4H9 III
Asetik asit metil esteri CH3COOCH3 II
Asetik asit vinil esteri CH3COOCHCH2 II
Benzin (kütle yüzdesi olarak % 25’den fazla C7 ve C8 aromatlar ihtiva eden) II
Bütadien (1,3) CH2CHCHCH2 II
n-Butilalkol C4H9OH III
n-Butilasetat CH3COOC4H9 III
Bütiril asit=Bütanoikasit=Tereyağı asiti C3H7COOH I
Diasetonalkol (CH3)2C(OH)CH2COCH3 II
Dietanolamil (OHCH2CH2)NH II
Dietilamin (C2H5)2NH I
Dietileter (C2H5)2O III
1,1-Dibrometan CH2BrCH2Br II
1,1-Dikloretan (Etilenklorür) CHCl2CH3 II
1,2-Dikloretan ClCH2CH2Cl I
1,2-Dikloretilen CHClCHCl III
p-Diklorbenzen ve o-Diklorbenzen C4H4Cl2 II
Diklorometan CH2Cl2 III
Diklorofenol C6H3Cl2OH I
Dimetiletilamin (CH3)2C2H3NH2 I
Dimetilamin (CH3)2NH I
Dimetilanilin C6H5N(CH3)2 I
Dimetilformamid HCON(CH3)2 II
Dimetilsülfür CH3SCH3 I
Dimetilsülfoksit (CH3)2SO III
Dinitrobenzen C6H4(NO2)2 I
1,4-Dioksan C4H8O2 II
Difenil (C6H5)2 I
Diizopropileter (CH3)2CHOCH(CH3)2 III
Etanol (Etil Alkol) C2H5OH III
Etilbenzen C6H5C2H5 II
Etil Klorür CH3CH2Cl III
Etilendiamin H2NCH2CH2NH2 II
Etilenglikol HOCH2CH2OH III
Etilglikol C2H5OCH2CH2OH III
Etilenglikol monometileter (Metilglikol) CH3OCH2CH2OH II
Etilenoksit CH2OCH2 I
2 – Etilhekzanol-l CH3(CH2)3CH(C2H5)CH2OH II
Formik Asit HCOOH I
Formaldehit HCHO I
Furfurol C5H4O2 I
Fenol C6H5OH I
Fosgen COCl2 I
n-Heptan C7H18 III
Hekzametilendiizosiyanat OCH(CH2)6NCO I
n-Hekzan C6H14 III
4-Hidroksi 4-metil Pentanon-2 (CH3)2C(OH)CH2COCH3 III
İzo butil alkol (CH3)2CHCH2OH III
Kurşun tetraetil Pb(C2H5)4 I
Hekzanoik Asit Kaproikasit CH3(CH2)4COOH I
İzopropileter (CH3)2CHOCH(CH3)2 III
2-Klorbutaiden 1,3 CH2CClCHCH2 II
Krezol=Hidroksi Toluen C6H4(CH3)OH I
Keten=Karbometen=Etonon CH2CO I
Karbonsülfür CS2 II
Karbontetraklorür CCl4 I
Kloroform=Triklormetan CHCl3 II
Ksilen C6H4(CH3)2 II
Kloropropionik asit CH3CHClCOOH I
Monoklorasetikasit CH2ClCOOH I
Merkaptanlar   I
Metakrilik asit metil esteri CH2C(CH3)COOCH3 II
Metanol=Metil alkol CH3OH III
Metilamin CH3NH2 I
Metiletilketon CH3COC2H5 III
Metilbütilketon CH3CO(CH2)3CH3 III
Metilsiklohekzan C6H11CH3 III
Metilsiklohekzanon CH3C5H9CO II
Metilizobütilketon (CH3)2CHCH2COCH3 III
Metilizosiyanat CH3NCO I
Metilnaftalin C10H7CH3 II
Monoetilamin C2H5NH2 I
Morfolin=dietilen imidoksit O(CH2)4NH II
Monoetenolamin H2NCH2CH2OH II
Monoklorbenzen C6H5Cl II
Naftalin C10H8 II
Nitrobenzen C6H5NO2 I
Nitrokrezol (2-Nitro p-hidroksitoluen) CH3C6H3OHNO2 I
Nitrofenol NO2C6H4OH I
Nitrotoluen NO2C6H4CH3 II
n-Pentan C5H12 III
Pentanol-1 C6H11OH III
Poliklorlu Difeniller   I
i-propanol=izopropil alkol (CH3)2CHOH III
Propilen oksit CH3CHCH2O II
Propionik asit C2H5COOH II
Piridin C5H5N I
Siklohekzan C6H12 III
Siklohekzanol C4H11OH III
Siklohekzanon C6H10 II
Stiren=Feniletilen=Vinil Benzen C6H5CHCH2 II
Tetrakloretan C2H2Cl4 I
Tetrakloretilen Cl2CCCl2 III
Tetrahidrofuran C4H2O II
Tetrahidronaftalin C10H12 II
Tiyoeter C4H8S I
Tiyokrezol=Tiyo hidroksitoluen CH3C6H4SH I
Tiyofenol C6H5SH I
Toluen C6H5CH3 II
Toluendiizosiyanat CH3C6H3(NCO)2 I
Trietanolamin (CH2OHCH2)3N II
Trietilamin (C2H5)3N I
Trietilenglikol HOC2H4OC2H4OC2H4OH III
Trimetilamin (CH3)3N I
1,1,1-Trikloretan CH3CCl3 III
1,1,2-Trikloretan CH2ClCHCl2 I
Trikloretilen CCl2CHCl II
Triklorfenol C6H2Cl3OH I
Trioksan metaformaldehit (CH2O)3 II
Valerikasit=Pentanoik asit CH3(CH2)3COOH I

Yukarıdaki listede bulunmayan organik maddeler, buhar ve gaz biçimindeki etkilerine en yakın sınıfa dahil edilecektir. Etkilerine göre gruplanması mümkün değilse kimyasal yapısına en yakın gruba dahil edilmelidir.

EK – 5

Kanser Yapıcı Maddeler

Madde Sınıf
Arseniktrioksit ve arsenikpentaoksit Arsenikli asitler, arsenik ve tuzları (AS olarak verilmiştir.) II
Asbest (İnce toz halinde Krisotil, Krosidolit, amosit, antopilit, Aksiyonolit, tremolit) I
Benzopiren I
Berilyum ve bileşikleri (Be olarak verilmiştir.) I
Dibenzoantrasen I
1,2-Dibrometan III
3,3-Diklorbenzidin II
Dimetilsülfat II
Etilenimin II
Hidrazin III
1-Klor -2,3 – epoksipropan (Epiklorhidrin) III
Krom VI bileşikleri (Kalsiyum kromat, Krom III Kromat, Stronsiyum Kromat ve Çinkokromat; Cr olarak verilmiştir.) II
Kobalt (Nefesle alınabilir toz ve aerosoller içinde Kobalt metali ve zor çözünen kobalt tuzları; Co olarak verilmiştir.) II
2-Naftilamin I
Nikel (Nikel metalinin nefesle alınabilen tozları ve aerosolleri, Nikel sülfür ve sülfitli mineralleri, Nikel oksit ve nikel karbonat Nikel tetra karbonil; Ni olarak verilmiştir.) II

 EK – 6

İzne Tabi Tesislerde Baca Yüksekliğinin Belirlenmesi

6.1. Baca yükseklikleri aşağıda verilen Abak kullanılarak belirlenecektir.

Burada verilen değerler:

H′ [m] : Abak kullanılarak belirlenen baca yüksekliği

d  [m] : Baca iç çapı veya baca kesiti alanı eşdeğer çapı

t [˚C] : Baca girişindeki atık gazın sıcaklığı

R  : Nemsiz durumdaki atık baca gazının normal şartlardaki hacimsel debisi

S: Baca yüksekliği belirlenmesinde kullanılan emisyon faktörü. (Tablo 6.1’deki S değerleri kullanılacaktır.)

t, R ve Q için kullanılan yakıt ve hammadde türlerine ve işletme şartlarına göre hava kirliliği yönünden en elverişsiz değerler kullanılacaktır. Azot oksit emisyonu durumunda azot oksitin azot dioksite dönüşüm oranı % 60 alınacaktır. Yani, azot monoksit kütlesel debisi 0,92 ile çarpılacak ve azotdioksitin kütlesel debisi Q olarak abakta kullanılacaktır.

Özel durumlarda Tablo 6.1.’de verilen S değerleri Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü tarafından azaltılabilir. Ancak tabloda verilen değerlerin % 70’inden daha düşük değerler kullanılamaz.

6.2. Engebeli Arazide ve Yüksek Binaların Bulunduğu Bölgelerde Baca Yüksekliğinin Belirlenmesi

Tesisin bir vadi içinde olması veya emisyonun yayılımının engebeler ve yükseklikler nedeniyle engellenmesi baca yüksekliğinin belirlenmesinde gözönünde bulundurulmalıdır. Bu durumda abaktan elde edilen baca yüksekliklerinde düzeltmeler yapılır.

Eğer tesisin bulunduğu alan, engebeli arazi veya mevcut ya da yapımı öngörülen bina ve yükseltilerce çevrelenmişse, 6.1’e göre belirlenen baca yüksekliği H′, J miktarında artırılır.

J değeri aşağıdaki diyagramdan bulunur.

Burada:

H [m] : Düzeltilmiş baca yüksekliği (H= H′+J)

J′ [m] : 10 H′ yarıçapındaki engebeli arazinin tesis zemininden ortalama yüksekliği veya imar planına göre tespit edilmiş azami bina yüksekliklerinin 10 H′ yarıçapındaki bölge içindeki tesis zeminine göre yükseklik ortalaması.

Tablo 6.1. S – DEĞERLERİ

Havada asılı toz    0.2
Hidrojenklorür (Cl olarak gösterilmiştir)    0.1
Klor 0.15
Hidrojen florür ve gaz biçiminde inorganik flor bileşikleri (F olarak gösterilmiştir.)  0.003
Karbon monoksit 15
Kükürt dioksit   0.2
Hidrojen sülfür 0.005
Azot dioksit   0.15
Ek-3’deki maddeler:  
Sınıf               I  0.02
Sınıf               II  0.1
Sınıf               III  0.2
Kurşun            :  0.005
Kadmiyum      : 0.0005
Civa                :  0.005
Talyum           :  0.005
Ek-4’deki maddeler:  
Sınıf               I  0.05
Sınıf               II  0.2
Sınıf               III  1.0
Ek-5’deki maddeler:  
Sınıf               I 0.0001
Sınıf               II  0.001
Sınıf               III  0.01

Baca Yüksekliğinin Belirlenmesi İçin Abak

J Değerlerinin Belirlenmesi için Diagram

EK-7

Kirletici Vasfı Yüksek Tesisler İçin Özel Emisyon Sınırları

Kirletici vasfı yüksek tesisler için bu Ek’te verilen emisyon sınırları, Yönetmeliğin diğer kısımlarında verilen diğer emisyon sınırlarından daha öncelikli olarak uygulanır.

  1. Birinci Grup Tesisler

Yakma Tesisleri

1.1. Katı Yakıtlı Yakma Tesisleri

1.1.1. Toz Emisyonları

a)Katı yakıtlı yakma tesislerinin baca gazlarındaki toz emisyonları aşağıdaki sınır değerleri aşmamalıdır.

-Yakıt ısıl gücü 150 kW veya altında olan yeni tesislerde islilik derecesi Ringelmann skalasına göre en çok 2, eski tesislerde ise en çok 3 olmalıdır.

-Elle yüklemeli ve yakıt ısıl gücü 150 kW’dan büyük 600 kW’dan küçük olan tesislerde baca gazındaki toz emisyonu yeni tesislerde en çok 150 mg/m3, eski tesislerde ise en çok 200 mg/m3 olmalıdır.

-Mekanik yüklemeli ve yakıt ısıl gücü 150 kW’dan büyük 5 MW’dan küçük tesislerde baca gazındaki toz emisyonu yeni tesislerde 350 mg/m3’ü, eski tesislerde ise 450 mg/m3’ü aşmamalıdır.

-Yakıt ısıl gücü 15 MW’a kadar olan yeni tesislerde toz emisyonu 200 mg/m3’ü, eski tesislerde ise 250 mg/m3’ü aşmamalıdır.

-Yakıt ısıl gücü 50 MW’ın üzerinde olan yeni tesislerde baca gazındaki toz emisyonu 150 mg/m3’ün altında olmalıdır. Eski tesislerde ise 250 mg/m3’ün altında olmalıdır.

-Yakıt ısıl gücü 15 MW’la 50 MW arasında olan tesisler için toz emisyonu sınırları, 15 MW ve 50 MW’a tekabül eden değerler arasında lineer enterpolasyonla bulunur.

-Yukarıda verilen toz emisyon sınırları orijinal kömürde kül miktarı % 18’in üzerinde olan linyit kömürleriyle çalışılmak zorunda kalındığında Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü tarafından % 200 oranında artırılabilir.

Yakıt ısıl gücü 50 MW’ın üzerinde olan ve kömür ve odun dışında başka katı yakıtlar kullanan tesislerin atık gazlarındaki toz halinde arsenik, kurşun, kadmiyum, krom, kobalt, nikel ve bunların bileşikleri yeni tesisler için 0.5 mg/m3’ü, eski tesisler için ise 1.5 mg/m3’ü geçemez.

Sınır konsantrasyon değerleri yakıt, yakma sistemi işletme şartlarına göre baca gazındaki aşağıda verilen hacimsel oksijen miktarı, esas alınarak belirlenir.

-Odun ve odun artıkları yakan tesislerde baca gazında hacimsel olarak oksijen miktarı : % 13

-Izgaralı, büyük su hacimli ve su borulu kazanlarda baca gazında hacimsel oksijen miktarı : % 7

-Toz kömür yakma sistemli, kuru curuflu, su borulu kazanlarda baca gazında hacimsel oksijen miktarı: % 6

-Toz kömür yakma sistemli ergimiş curuflu, su borulu kazanların baca gazında hacimsel oksijen miktarı: % 5

b)Paragraf a’da öngörülen emisyon sınırlandırmaları kurum üfleyicilerin çalıştığı sürelerde de geçerlidir.

c)Baca gazları karbonmonoksit emisyonları 250 mg/m3’ü aşmayacaktır. Bu sınır değeri paragraf a’da verilen baca gazındaki hacimsel oksijen miktarı ve anma yakıt ısıl gücündeki işletme şartları için geçerlidir.

1.1.2. Azot Oksit (NOx) Emisyonları

Azot oksit emisyonları, baca gazı geri besleme veya ikincil hava ile yakma yoluyla alev sıcaklığının düşürülmesi ve benzeri teknik tedbirlerle düşürülmelidir.

Isıl kapasitesi 50 MW ve üzerinde olan tesislerde:

a Katı yakıt kullanan yakma tesislerinde, azot monoksit ve azot dioksit emisyonları (azot dioksit üzerinden) yeni tesislerde 800 mg/m3’ü, eski tesislerde ise 1000 mg/m3’ü aşamaz. (Burada baca gazında oksijen miktarı hacimsel olarak % 5 alınmıştır).

b)Ancak yakıt olarak toz halinde taş kömürü kullanılıyorsa ve taş kömürü ergimiş kül bırakarak yakılıyorsa bu değer yeni tesislerde 1800 mg/m3, eski tesislerde ise 2000 mg/m3 olarak alınır. Toz taşkömürü yakan kuru küllü eski tesisler için sınır değeri 1300 mg/m3’dür.

1.1.3. Halojen Bileşikleri Emisyonları

Izgara ve toz yakmalarda halojen bileşikleri için;

  1. a) 300 MW’den büyük kapasiteli yakma tesislerinde anorganik gaz halindeki klor bileşikleri 100 mg/m3’ü (klorlu hidrojen üzerinden) anorganik gaz halindeki flor bileşikleri 15 mg/m3’ü (hidrojen florür üzerinden) aşamaz.
  2. b) Yakma ısıl gücü 50 MW ile 300 MW arasında olan tesislerde;

 Anorganik gaz halindeki klor bileşikleri: 200 mg/m3’ü

 Anorganik gaz halindeki flor bileşikleri: 30 mg/m3’ü

aşamaz.

1.1.4. Kükürtdioksit Emisyonu

Katı yakıt teislerin baca gazlarından çıkan kükürtdioksit emisyonu önlenmelidir. Burada kükürtdioksit ve kükürttrioksit miktarları baca gazında kükürtdioksit üzerinden verilmiştir.

  1. a) Katı yakıt kullanan tesislerden baca gazındaki SO2ve SO3oranı (eşdeğer SO2 olarak verilmiştir) aşağıdaki sınırların altında olanlar için ayrıca bir kükürt arıtma tesisi gerekmez.

1.Yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olan ızgaralı ve toz yakmalı tesislerde baca gazında % 5 hacimsel oksijen esas alınarak 2000 mg/m3,

2.Yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olan akışkan yataklı tesislerde baca gazında % 7 hacimsel oksijen esas alınarak 400 mg/m3,

3.Yakıt ısıl gücü 300 MW veya üzerinde olan tesislerde baca gazında % 5 hacimsel oksijen alınarak 1000 mg/m3.

  1. b) Eğer paragraf “a”da verilen sınırlar aşılıyorsa kükürt emisyon derecesini yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olan tesislerde % 10’a, 300 MW üzerinde olan tesislerde ise % 5’e kadar düşürecek, yanma öncesi, yanma esnasında veya yanma sonrasında tatbik edilebilecek bir kükürt tutma işlemi uygulanarak paragraf a’daki sınırların altında kalınmaya çalışılır. Buna rağmen paragraf a’daki sınır değerlerini gerçekleştirmeyen tesislerden yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olanlar kükürt emisyon derecesini en fazla % 10, gücü 300 MW’dan büyük olanlar ise kükürt emisyon derecesini en fazla % 5’de muhafaza edebilecek kükürt azaltımı tedbirleriyle çalıştırılabilir.

c)Belirli bir süre için bir tesis, tasarımında öngörülen kükürt oranlı kömür bulamaz ise ve baca yüksekliği bu orandaki kükürt için uygun biçimde düzenlenmiş ise 2500 mg/m3 kükürt oksitleri emisyonuna izin verilebilir. Bu tipteki çalışma 6 ayı aşamaz.

d)Bir yakma tesisinin, kükürt oksitleri emisyonunu azaltan arıtma tesisinin devreden çıkması durumunda ilgililere bildirmek şartıyla birbirini takibeden 72 saatte veya bir takvim yılı içinde 240 saati geçmeyen süre içinde çalıştırılmasına izin verilebilir.

1.2. Sıvı Yakıtlı Yakma Tesisleri

1.2.1. Toz Emisyonlar

Sıvı yakıtlı yakma tesisleri aşağıdaki esaslara uyacaktır:

– Yakıt ısıl gücü 2 MW’a kadar olan yeni tesislerden motorin yakanlarda islilik derecesi Bacharach skalasına göre 2, 4 ve 5 no.lu fuel-oil yakanlarda 3’ü 6 no.lu fuel-oil yakan tesislerde ise 4’ü geçemez. Eski tesisler için sınır değerleri bu değerlere 1 eklenerek bulunur.

-Yakıt ısıl gücü 2 MW’ın üzerinde olan tesislerin baca gazındaki toz biçimindeki emisyonlar, soğurulan sülfürik asit çıkarıldıktan sonra ve hacimsel oksijen miktarı % 3 esas alındığında Diyagram 1’de verilen sınır değerlerini aşamaz.

-Nikel miktarı 1 kg yakıt başına 12 mg/kg’ı aşan fuel-oillerde veya fuel-oil dışındaki sıvı yakıtlarda arsenik, kurşun, kadmiyum, krom, kobalt, nikel ve bunların bileşikleri halindeki toz emisyonu (baca gazında % 3 oksijen miktarı üzerinden) 2 mg/m3’ü aşamaz.

1.2.2. Karbonmonoksit Emisyonları

Hacimsel oksijen miktarının % 3 esas alındığı baca gazındaki karbon monoksit emisyonu 175 mg/m3’ü aşamaz.

1.2.3. Azot Oksitleri Emisyonu

Azot oksit emisyonları, baca gazı geri besleme veya ikincil hava ile yakma yoluyla alev sıcaklığının düşürülmesi gibi teknik tedbirlerle düşürülmelidir.

Yakma ısıl gücü 50 MW ve üzerinde olan yeni tesislerin, hacimsel oksijen miktarının % 3 esas alındığı baca gazlarında NO ve NO2 emisyonları (NO2 cinsinden) 800 mg/m3 değerini aşamaz. Eski tesisler için ise bu sınır değeri 1000 mg/m3’dür.

1.2.4. Kükürt Oksitleri Emisyonu

a)Sıvı yakıt kullanan tesislerden baca gazındaki SO2 ve SO3 oranı (eşdeğer SO2 olarak verilmiştir) aşağıdaki sınırların altında olanlar için ayrıca bir kükürt arıtma tesisi gerekmez.

1.Yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olan tesislerde baca gazında % 3 hacimsel oksijen esas alınarak 1700 mg/m3.

2.Yakıt ısıl gücü 300 MW veya üzerinde olan tesislerde baca gazında % 3 hacimsel oksijen esas alınarak 800 mg/m3.

  1. b) Eğer paragraf a’da verilen sınırlar aşılıyorsa kükürt emisyon derecesini yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olan tesislerde % 10’a, 300 MW ve üzerinde olan tesislerde ise % 5’e kadar düşürecek bir kükürt arıtma tesisi kullanarak paragraf a’daki sınırların altında kalınmaya çalışılır. Buna rağmen paragraf a’daki sınır değerlerini gerçekleştiremeyen tesislerden yakıt ısıl gücü 300 MW’a kadar olanlar kükürt emisyon derecesini en fazla % 10, gücü 300 MW’dan büyük olanlar ise kükürt emisyon derecesini en fazla % 5’de muhafaza edebilecek arıtma tesisleriyle çalıştırılabilirler.
  2. c) Eğer tesisin tasarımında öngörülen kükürt oranlı fuel-oil bulunamamış ve baca yüksekliği uygun ise, en fazla 6 ay gibi bir süre için, yetkililerin onayı ile, 3400 mg/m3’e kadar kükürt oksitleri emisyonuna izin verilebilir.
  3. d) Kükürt oksit emisyonunu yukarıdaki sınırlara kadar azaltmayı sağlayan arıtma tesisi devreden çıkarsa, tesis birbirini takip eden 72 saati veya bir takvim yılı içinde toplam 240 saati geçmemek şartıyla çalıştırılabilir.

1.3. Gaz Yakıtlı Yakma Tesisleri

  1. a) Gaz yakıtlı ve yakıt ısıl gücü 100 MW’ın altında olan tesislerin baca gazlarındaki hacimsel oksijen miktarı % 3 esas alındığında toz emisyonu değerleri 10 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır. Ancak, çelik fabrikalarından çıkan atık gazlar için toz emisyonu sınır değeri 200 mg/m3’dür. Yakma ısıl gücü 100 MW’ın altındaki tesisler için diğer gaz emisyonlarının sınır değerleri aşağıdaki gibidir:
  Kükürtdioksit Karbonmonoksit Aldehid (Formaldehid olarak)
  mg/m3 mg/m3 mg/m3
Doğal gaz 100 100 20
Kok Fabrikası Gazı 200 100 20

b)Yakıt ısıl gücü 100 MW ve üzerinde olan tesisler için baca gazında % 3 oksijenin esas alındığı emisyon sınır değerleri:

Toz                              : 10 mg/m3

Karbonmonoksit : 100 mg/m3

Azotoksitler                   : 500 mg/m3

Kükürt oksitleri              : 60 mg/m3

1.4. Çift Yakıt Yakan Tesisler

Çift yakıt yakan tesislerde yakıtlardan birisi tarafından sağlanan ısı enerjisi toplam sağlanan enerjinin % 10’undan az ise tesis tek yakıtlı gibi ele alınır. Aksi takdirde emisyon sınır değerleri her bir yakıt tarafından sağlanan ısı enerjisi oranları dikkate alınarak ağırlıklı ortalama biçiminde her iki yakıt için ayrı ayrı verilen sınır değerlerinden elde edilir.

1.5. Eski Tesislerde Kükürt Oksitleri Emisyonları İçin Sınır Değerleri

Katı veya sıvı yakıtla çalışan eski tesislerde Bölüm 1.1 ve 1.2’de ilgili yakıtlara göre verilen baca gazı oksijenleri esas alınarak,

a)Yakma ısıl gücü 300 MW’dan büyük olan tesislerde

1) En çok 20.000 saat ömrü kalanlarda yeni bir emisyon sınırlaması yoktur.

2) 20.000-50.000 saat arası ömrü kalanlarda 3200 mg/m3 aşılamaz.

3) 50.000 saatten fazla ömrü kalanlar için Bölüm 1.1 ve 1.2 hükümleri uygulanır.

  1. b) Yakma ısıl gücü 300 MW’a kadar olan eski tesislerde

1) En çok 20.000 saat ömrü kalan tesislerde yeni bir emisyon sınırlaması yoktur.

2) 20.000 saatten fazla ömrü kalanlarda 3200 mg/m3 aşılamaz.

  1. c) Eski tesisleri işletenler, tesislerin kapasiteleri, geriye kalan ömürleri ve emisyonları hakkındaki bilgileri 1 yıl içinde yetkili merciye bildirmekle yükümlüdürler.

  1. İkinci Grup Tesisler

Çöp ve Atıkların Ortadan Kaldırıldığı Tesisler

2.1. Genelde ev çöpleri ve benzerlerinin yakma suretiyle tamamen veya kısmen yok edildiği tesisler.

2.1.1. Bu tesisler için aşağıdaki esaslar getirilmiştir:

  1. a) Kütlesel aktarım kapasitesi 0,75 t/h ve üzerinde olan çoğunlukla ev çöpleri ve benzeri aşırı koku yayan atıkların yakıldıkları tesislerde, iç basıncı sürekli atmosfer basıncının altında olan çöp bunkerleri olmalıdır. Emilen hava yanma odasına verilir. Sürekli çalışan tesisin arıza nedeni ile yakma sistemi devre dışı kalırsa emilen hava baca üzerinden dışarıya atılır. Kafile tipi tesislerde (Günde 24 saatin altında çalışan ve kısmen durdurulan tesisler) emilen hava durma süresinde son yakma bölümü üzerinden dışarıya atılmalıdır.
  2. b) Katı yakıtlar yanında sıvı atıklar da yakılıyorsa, sıvı atıklar kapalı kaplarda depolanmalıdır. Açık aktarma yerleri hava emme şemsiyesi altında bulundurulmalıdır. Emilen hava yanma odasına verilir.

c)Tesisler, bir destek yakma sistemi ile donatılmalıdır.

d)Tesisler, bir bacaya bağlanmalıdır.

e)Tesis, yanma odasına bağlı bir son yanma bölümüne sahip olmalıdır.

Burada en az % 6 oksijen ihtiva eden baca gazı ve en az 0,3 saniye kalma süresi durumunda sıcaklık en az 800 ˚C tutulmalıdır. Sıcaklık sürekli kaydedilerek kontrol edilmelidir. Tesis son yanma bölümünde sıcaklığın ancak 800 ˚C ve üzerinde olduğu durumda yüklenebilecek biçimde projelendirilmiş olmalıdır. Son yanma bölümünde alt sıcaklık sınırı altına düşüldüğü zaman otomatik olarak devreye girebilecek bir brülör bulunmalıdır. Kütlesel debisi 0.75 t/h ve üzerinde olan tesisler çalışmasalar bile, çöp bunkerinden emilen hava son yanma odası üzerinden atılmalıdır.

f)Tesis, verilen atık gazların ve birlikte taşınan kokuşmuş maddelerin tam olarak yanmasının sağlanacağı biçimde çalıştırılmalıdır.

g)Atık gazlardaki toz emisyon 100 mg/m3 değerini aşmamalıdır. Emisyon sınır değerleri aşağıdaki esaslar için verilmiştir:

–  Kütlesel debisi 0.75 t/h’e kadar olan tesislerde baca gazı hacimsel oksijen miktarı: % 17

–  Kütlesel debisi 0.75 t/h ve üzerinde olan tesislerde baca gazı hacimsel oksijen miktarı : % 11

esas alınacaktır.

  1. h) Baca gazı islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olacaktır.
  2. k) Çöp kütlesel debisi 0.75 t/h kadar olan tesislerde inorganik gaz emisyon değerleri aşağıdaki sınır emisyon değerlerini geçmemelidir.

Klor Bileşikleri (Clˉ olarak verilmiştir)      6 kg/h

Flor Bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.)      0.2 kg/h

1) Kütlesel çöp girdisi 0.75 t/h ve üzerinde olan tesislerde atık gazdaki gaz biçimindeki emisyon, aşağıdaki sınır değerlerini geçmemelidir:

Klor Bileşikleri (Clˉ olarak verilmiştir)      100 mg/m3

Flor Bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.)          5 mg/m3

Emisyon sınır değerlerinde % 11 hacimsel oksijen esas alınmıştır.

  1. m) Atık gazdaki karbonmonoksit emisyonu 1 g/m3sınır değerini geçmemelidir. Bu emisyon sınır değerlerinde paragraf g’de verilen hacimsel oksijen miktarları esas alınmıştır.
  2. n) Kütlesel çöp debileri 0.75 t/h’in üzerinde olan tesisler toz ve gaz biçimindeki klor ve flor bileşikleri emisyonlarını sürekli kaydeden bir ölçme aygıtı ile donatılmalıdır.

2.1.2. Poliklorür Bifenil (PCB) İçeren Atıklar

Poliklorür bifenil içerikli atıklar, bu maddeler için uygun tesislerde yakılmalıdır. Burada, Bölüm 2.2.1. paragraf d’de verilen esaslara uyulacaktır.

2.1.3. Kritik Hava Şartları

Kütlesel atık debisi 0.75 t/h’e kadar olan günde 24 saatten az işletilen ve zaman zaman çalıştırılmayan tesisler kritik hava şartlarında işletmeden alıkonulabilir.

2.1.4. Özel Toz Emisyonları

Yönetmeliğin ilgili esasları göz önünde tutulmalıdır.

2.1.5. Özel Hükümler

Teknolojik uygulamalar, toz emisyonların ve kokuların önlenmesi ile ilgili uygulamalarda Türk Standartlar Enstitüsü’nün yayımladığı ve yayınlayacağı standartlara uyulacaktır.

2.2. Diğer Atıkların Yakıldığı Tesisler

2.2.1. Diğer atıkların tamamen ve kısmen yakılarak ortadan kaldırıldığı tesislerde aşağıdaki esaslara uyulacaktır.

  1. a) Sıvı atık maddeler kapalı kaplarda depolanmalıdır. Açık bölümler, hava emme şemsiyeleri ile donatılmalıdır. Emilen hava yanma odasına verilmelidir. Yakma sisteminin devre dışında olması durumunda boşaltma yapılamaz.
  2. b) Tesisler, destek brülörler ile donatılmalıdır.
  3. c) Bütün tesislerin bacası olmalıdır.
  4. d) Tesisler, yanma odasına bağlı bir son yanma bölümüne sahip olmalıdır. Burada baca gazından en az hacimsel % 6 oksijen, 0.3 saniye kalma süresi esas alındığında sıcaklık en az 900 ˚C’de tutulmalıdır. Sıcaklık sürekli kaydedilerek kontrol edilmelidir. Tesis, en az ocak sıcaklığına ulaşıldığı zaman yüklenebilir olmalıdır. Son yanma bölümünde ek bir brülör bulunmalı, sıcaklık alt sınırın altına düşünce brülör otomatik olarak devreye girebilmelidir. Poliklorürbifenil ihtiva eden maddelerin yakılmasında en düşük ocak sıcaklığı 1200 ˚C olmalıdır. Akışkan yataklı sistemlerde uygun yanma sağlanabiliyorsa, son yanma bölümüne gerek yoktur.
  5. e) Hacimsel oksijen miktarı % 11 alındığında atık gazdaki yanıcı organik maddelerin içerisindeki karbon emisyonu 50 mg/m3emisyon sınır değerini aşmamalıdır.
  6. f) Atık gaz hacimsel oksijen miktarı % 11 esas alındığında, atık gazdaki toz emisyon 100 mg/m3sınır emisyon değerini aşmamalıdır.
  7. g) Atık gaz is oranı Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olmalıdır.

h)Paragraf f ve g’de belirlenen emisyon sınırlamaları, kurum atıcıların çalıştığı süreler için de geçerlidir.

  1. i) Atık gaz hacimsel oksijen muhtevası % 11 esas alındığında atık gaz karbonmonoksit emisyonu 100 mg/m3sınır değerini geçmemelidir.
  2. k) İnorganik emisyonlar, aşağıdaki sınır değerleri aşmamalıdır:

Klor Bileşikleri (Clˉ olarak verilmiştir)      100 mg/m3

Flor Bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.)          5 mg/m3

Emisyon değerleri hacimsel oksijen değeri % 11 esas alınarak belirlenecektir.

1)Bu tesisler, toz konsantrasyonların ölçülerek kaydedildiği cihazlarla donatılmalıdır. Klorlu bileşiklerin yakıldığı tesisler inorganik gaz biçimindeki klor bileşiklerin kütlesel konsantrasyonların ölçüldüğü bir cihazla donatılmalıdır.

2.2.2. Özel Toz Emisyonları

Yönetmeliğin ilgili esasları göz önünde tutulmalıdır.

2.3. Katı Maddelerin Yakılarak İçindeki Bazı Maddelerin Ayrıldığı Tesisler

2.3.1. Katı Maddelerin yakılarak içindeki bazı maddelerin kazanıldığı tesislerde aşağıdaki esaslara uyulacaktır.

  1. a) Tesislerde destek yakma sistemi bulunacaktır.
  2. b) Her tesisin bir bacası olacaktır.
  3. c) Tesisler, yanma odasına bağlı bir son yanma bölümüne sahip olmalıdır. Burada baca gazında en az hacimsel % 6 oksijen, 0.3 saniye kalma süresi esas alındığında sıcaklık en az 900 ˚C’da tutulabilmelidir. Sıcaklık sürekli kaydedilerek kontrol edilmelidir. Tesis en az ocak sıcaklığına ulaşıldığı zaman yüklenebilir olmalıdır. Son yanma bölümünde ek bir destek brülörü bulunmalı, sıcaklık alt sınırın altına düşünce otomatik olarak devreye girebilmelidir. Poliklorürbifenil ihtiva eden maddelerin yakıldığı fırınlarda ocak sıcaklığı en az 1200 ˚C olmalıdır.
  4. d) Toz biçimindeki emisyonlar baca gazında % 7 CO2esas alındığında 100 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.
  5. e) Gaz biçimindeki inorganik klor bileşikleri emisyonları, baca gazı hacimsel CO2miktarı % 7 esas alındığında 100 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.
  6. f)  Atık gaz islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olmalıdır.

g)Tesisler, toz biçimindeki emisyonların sürekli ölçülerek kaydedildiği bir ölçü cihazı ile donatılmalıdır. Klorlu bileşiklerin yakıldığı tesislerde inorganik gaz biçimindeki klor bileşiklerinin konsantrasyonlarını ölçerek kaydeden ölçme cihazları olmalıdır.

2.3.2. Özel Toz Emisyonlar

Yönetmeliğin ilgili esaslarına uyulmalıdır.

2.4. Gübre Kompost Tesisleri

Gübre kompost tesisleri aşağıda verilen esaslara uyacaktır.

  1. a) Havalandırmalı gübre kompost metodu ile çalışan tesislerde atık hava bir toprak filtresinden (kompost filtresi) veya benzeri fonksiyonları olan filtrelerden geçirilerek temizlenmelidir.

b)Sarponların havalandırılmasında yoğunlaşan nem ve oluşan sızıntı sular kompostun nemlendirilmesinde kullanılmalıdır. Aksi takdirde bunlar bir tasfiye tesisine gönderilmelidir.

c)Yükleme bunkeri besleme ağzı uygun mekanizma kullanarak malzeme alınırken sürekli kapalı tutulacaktır. Yükleme ve boşaltmalarda pis hava, emilmeli uygun filtrelerden geçirilerek temizlenmelidir.

2.5. Çöp İşleme Tesisleri

2.5.1. Yakılacak, kompostlanacak ve depolanacak çöp ve atıkların işlendiği tesislerin baca gazındaki toz biçimindeki emisyon 200 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

2.5.2. Özel Toz Emisyonlar

Yönetmeliğin ilgili esaslarına uyulmalıdır.

2.6. Hurda Parçalama Tesisleri

Döner tip hurda parçalama tesislerinin baca gazından atılan toz emisyon 150 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

  1. Üçüncü Grup Tesisler; Toprak Ürünleri Tesisleri

3.1. Taş Çıkarma, Kırma ve Sınıflandırma Tesisleri

Taş çıkarma, kırma ve sınıflandırma tesislerinde Madde 7’de verilen esaslar dikkate alınmalı, teknolojik uygulamalarda ilgili Türk Standartları’na, toz emisyonun azaltılmasıyla ilgili olarak da yetkili makamlarca yayınlanan esaslara ve duyurulara uyulmalıdır.

3.2. Şist, Kil ve Benzeri Maddelerin Patlatıldığı ve Öğütüldüğü Tesisler

3.2.1. Şist, kil ve benzeri maddelerin patlatıldığı ve öğütüldüğü tesisler aşağıdaki esaslara uymalıdır.

  1. a) Ön kurutma ve patlatmada oluşan atık gazlardaki toz emisyon % 3 CO2esas alındığında 200 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.
  2. b) Yardımcı organik patlatma maddelerinin katıldığı tesislerde, bu katkı maddeleri baca gazındaki yanıcı organik maddelerin karbon oranını 20 mg/m3sınır değeri üzerine çıkarmamalıdır.

Organik yardımcı maddelerin kullanılması durumunda kurutucuların atık gazları değerlendirilmeye çalışmalı veya son yakıcıya gönderilmelidir.

3.2.2. Madde 7, bent 7 hükümleri taş ocaklarından ön kırıcılara giden yollara uygulanmaz.

3.2.3. Diğer Esaslar

Yukarıda belirtilen hususlar dışında madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.2.4. Kil patlatma tesislerinden büyük boyutlarda kükürtdioksit ve flor bileşikleri emisyonları ile organik bileşiklerden oluşan emisyonlar meydana gelebilir.

3.3. Boksit, Dolomit, Feldspat, Alçı, Kiselgur, Manyezit, Mineral Boyalar, Midye Kabukları, Pegmatif Kumu, Kuvars, Şamot, Curuf, Sabun Taşı, Talk, Tras ve Benzeri Maddelerin Öğütüldüğü Tesisler.

Bu uygulamalarda taş ocağı ile ön kırma tesisleri arasındaki yollara Madde 7, bent 7’deki esaslar uygulanmaz.

Madde 5’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.4. Dolomit, Manyezit ve Kömür Yakma Tesisleri

3.4.1. Dolomit, manyezit ve kömür yakma tesislerinde, fırın baca gazındaki toz emisyon 200 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır. Taş ocağı ile ön kırma tesisi arasındaki yollara madde 7, bent 7’de verilen esaslar uygulanmaz. Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.4.2. Fırın ve öğütme tesisleri bacalarındaki toz emisyonların ölçülmesi için teknik yönden uygunsa yazıcılı bir ölçü cihazı konulmalıdır. Bu tesislerde toz emisyonların yanısıra kok gazı ile karbonmonoksit emisyonunun da meydana gelebileceği dikkate alınmalıdır.

3.5. Alçı Taşı Kavurma Tesisleri

Alçı taşı kavurma tesislerinde kavurma sırasında meydana gelen atık gazdaki toz emisyonu 200 mg/m3 sınır değeri aşmamalıdır. Toz tutucuların kullanıldığı tesislerde atık gazdaki toz emisyonu 100 mg/m3’ü geçmemelidir. Madde 7, bent 7’de belirtilen sınırlamalar bu tesislerde taş ocağı ile ön kırıcı tesisler arasındaki yollarda geçerli değildir. Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.6. Çimento Fabrikaları

3.6.1. Çimento üreten tesisler aşağıdaki esaslara uyacaktır.

  1. a) Atık gazlardaki toz emisyonlar, aşağıdaki sınır değerleri aşmamalıdır.

– Üretim metodu gereği elektrikli toz filtreleri ile donatılmamış olan tesisler : 75 mg/m3

– Üretim metodu gereği genelde elektrikli toz filtresi bulunan; çimento fırını, klinker soğutucu, kurutucu, öğüterek kurutan tesisler, nemli atık havalı, borulu öğütücülü tesislerden elektrikli toz filtresi uygulananlar: 120 mg/m3

-Yüksek toz elektrik direnci nedeni ile ilgili ayırımının oldukça zor olduğu ve elektrikli toz ayırıcıların uygulandığı tesisler: 150 mg/m3

Yukardaki sınır değerler mevcut tesisler için % 100 artırılarak uygulanır.

b)Klinker malzemesi kapalı hacimlerde depolanacaktır veya aynı etkiyi sağlayan tedbirlerle depolama ve yüklemede toz emisyonu önlenecektir. Kış üretim dönemi fazla ürünler açıkta depolanabilir.

c)Çimento fırını, toz emisyon konsantrasyonunu sürekli ölçüp kaydeden bir ölçü cihazı ile donatılmalıdır.

3.6.2. Klinker soğutucusu atık gazı olabildiğince tam olarak değerlendirmelidir.

3.6.3. Madde 7, bent 7’deki esaslar, taş ocağı ile ön kırıcılar arasındaki yollarda uygulanmaz.

3.6.4. Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.6.5. Özel durumlarda ham öğütme malzemesi öğütme tesisleri, klinker soğutma ve çimento öğütme tesisleri baca gazlarındaki toz emisyonların sürekli ölçülüp kaydedilebilmesi için de cihazlar öngörülmelidir.

3.6.6. Eğer yakıtın ihtiva ettiği kükürt çimento klinkerinin kavrulmasında öğütücü kurutucularda veya buharlaştırıcı soğutucularda tutulabiliyor ve çimento kalitesi yönünde bir mahzur bulunmuyorsa, kükürt oranı yüksek yakıtlar kullanılabilir.

3.6.7. Genel Hükümler

Tesis teknolojisi ve toz emisyonunun azaltılmasıyla ilgili çalışmalarda Türk Standartlar Enstitüsü’nün yayınladığı standartlara uyulur.

3.7. Tuğla ve Benzeri Kaba Seramik Ürünlerin Pişirildiği Tesisler

3.7.1. Ateşe dayanıklı tuğla, seramik borular, yapı tuğlası, kiremit klinker ve benzeri kaba seramik ürünlerin pişirildiği tesisler, aşağıdaki esaslara uyacaktır.

  1. a) Baca gazlarındaki inorganik flor bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.) hacimsel CO2miktarı % 3 esas alındığında 30 mg/m3sınır değerini geçmemelidir. Tesisin bulunduğu topografik durum zarar oluşma endişesini veriyorsa, (Fˉ olarak verilen) inorganik gaz flor emisyonları baca gazında hacimsel % 3 CO2 esas alındığında 5 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

b)İnorganik gaz flor bileşiklerinin tutulması amacıyla toprak alkali metallerin kullanılması durumunda, baca gazında % 3 hacimsel CO2 miktarı esas alındığında toz biçimindeki emisyonlar 200 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

3.7.2. Hammadde kazanım tesisleri ile hazırlama tesisleri arasındaki yollarda Madde 7 bent 7’de verilen esaslar uygulanmaz.

3.7.3. Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

3.7.4. Teknolojik uygulamalarda Türk Standartlar Enstitüsü’nün yayınladığı standartlara uyulmalıdır.

  1. Dördüncü Grup Tesisler

4.1. Yüksek Fırınlar

Ham demirin üretildiği yüksek fırınlar, aşağıdaki esaslara uyacaklardır.

  1. a) Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyon 30 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır. Eğer yüksek fırın gazı, baca üstünde yakılıyorsa, toz emisyon 75 mg/m3sınır değerini aşamaz.
  2. b) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.
  3. c) Eğer, yakıtın ihtiva ettiği kükürt curufta tutulabiliyorsa ve ham demir kalitesi yönünden bir mahzur bulunmuyorsa, kükürt oranı yüksek yakıtlar kullanılabilir.
  4. d) Teknolojik uygulamalar ve toz emisyonların sınırlandırılması konusunda yayınlanan ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

4.2. Ham Demir Dışı Metallerin Kazanıldığı Tesisler

Ham demir dışı metallerin kazanıldığı tesisler aşağıdaki esaslara uyacaklardır:

  1. a) Hacimsel SO2içeriği % 2 ve üzerinde olan atık gazlar değerlendirilmelidir. Değerlendirmeden sonra SO2emisyonu, ton sülfürik asit üretimi başına 0.4 kg’ı aşmamalıdır. Hacimsel SO2 içeriği % 2’nin altında olan atık gazlarda, kükürtdioksit emisyonu 3 g/m3’le sınırlandırılmalıdır.
  2. b) Kurşundan korunmak için tesislerin bacalarından atılan atık gazlardaki toz biçimindeki emisyon 30 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır. Ayrıca, madde 7 bent 3’de verilen esaslar gözönünde tutulmalıdır.
  3. c) Tesis teknolojisi ile toz ve gaz biçimindeki emisyonların azaltılması ile ilgili uygulamalarda ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

  1. Beşinci Grup Tesisler

5.1. Demir Sinterleme Tesisleri

Demir sinterleme tesisleri aşağıdaki esaslara uymalıdır:

  1. a) Madde 7 bent 9’daki esaslar bu tesislerde geçerli değildir. Fˉ olarak verilen inorganik flor bileşiklerinin gaz biçimindeki emisyonları 5 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.
  2. b) Üretim metodları yönünden diğer işlemler için daha az bir nem miktarı gerekli ise, depolama ve yüklemede toz emisyonlar önlenebiliyorsa, dış yüzey neminin % 10’un altında olması (kütlesel oran) halinde de ince cevher açıkta depolanabilir. Ayrıca, madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.
  3. c) Tesis teknolojileri ile toz ve kükürtdioksit biçimindeki emisyonların azaltılması ile ilgili uygulamalarda yayınlanan ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

5.2. Ham Fosfat Konsentratların Sinterlendiği Tesisler

Ham fosfat sinterleme tesisleri aşağıdaki esaslara uyacaklardır:

  1. a) Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyonlar 100 mg/m3değerini aşmamalıdır.
  2. b) Atık gazlardaki gaz biçiminde inorganik flor bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.) emisyonları 10 mg/m3değerini aşmamalıdır.

c)Madde 7 bent 9’da verilen esaslar burada uygulanamaz. Gaz biçimindeki inorganik klor bileşikleri emisyonları bu maddede verilen sınır değerlerinde tutulmalıdır.

  1. d) Madde 7’de verilen diğer ilgili esaslara uyulmalıdır.

  1. Altıncı Grup Tesisler

6.1. Kupol Ocakları

Ham demirin ergitildiği Kupol ocakları aşağıdaki esaslara uymalıdır

a)Devreye alma sırasında kupol ocaklarından çıkan atık gazlar toplanıp bir toz arıtma tesisine gönderilmelidir.

Kupol Ocağı Yıllık İşletme Saatleri

Diagram 2

b)Ergitme kapasitesi 14 t/h ve üzerinde olan kupol ocaklarında, ergime süresince meydana gelen atık gazlar toplanıp bir toz arıtma tesisine gönderilmelidir. Ergitme kapasitesi 14 t/h’e kadar olan kupol ocaklarında da aynı metod uygulanmaya çalışılmalıdır. Ergitme kapasitesi 20 t/h’in üzerindeki kupol ocaklarında ocak gazları tamamen toplanmalı ve artırılmalıdır.

c)Toz emisyon sınırları:

1)Ergitme kapasitesi 14 t/h’e kadar olan tesislerde toz emisyonlar Diyagram 2’den elde edilen sınır değerlerini aşmamalıdır.

2)Ergitme kapasitesi 14 t/h’in üzerinde olan kupol ocaklarında üretilen ton demir başına bacadan yayılan toz miktarı 0.250 kg’ı geçmemelidir.

  1. d) Baca gazının ihtiva ettiği karbonmonoksit gazı değerlendirilmeli, yakılmalı, eğer % 90 ve üzerindeki bir yanma verimi ile yakılması mümkün olmuyorsa Ek 6’ya göre atmosfere atılmalıdır.
  2. e) Sistem teknolojisi ve toz emisyonların sınırlandırılması ile ilgili uygulamalarda yayınlanan ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

6.2. Çelik Üretilen Konverterler, Elektrikli Ark Ocakları ve Vakumlu Ergitme Tesisleri

Çelik üreten ark ocakları, konverterler ve vakumlu ergitme tesisleri aşağıdaki esaslara uyacaklardır:

a)Bütün işletme şartlarında (doldurma, boşaltma, karıştırma ve kükürt alma işlemleri vb.) atık gazlar toplanmalı ve bir toz ayırma tesisine gönderilmelidir.

  1. b) Atık gazların toz emisyonu 200 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.
  2. c) Karbonmonoksit emisyonu değerlendirilmeli, yakılmalı veya % 90 ve üzerinde bir yanma verimi ile yakılamıyorsa Ek 6’ya göre atmosfere atılmalıdır.
  3. d) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.
  4. e) Üfleme konverterlerle ilgili teknoloji ve toz emisyonların azaltılmasıyla ilgili çalışmalarda yayımlanan ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

6.3. Elektrikli Curuf Ergitme Tesisleri

Bu tesisler aşağıdaki esaslara uymalıdır:

  1. a) Gaz biçimindeki inorganik flor bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.) emisyonları 1 mg/m3sınır değerini aşmamalıdır.

b)İnorganik flor-hidrojenlerin tutulması amacıyla toprak alkali metallerinin kullanıldığı durumlarda atık gazlardaki toz emisyonlar, 200 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

c)Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.

6.4. Çeliğin Alevle İşlem Gördüğü Tesisler

Bu tesisler aşağıdaki esaslara uymalıdır.

a)Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyonlar 200 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

  1. b) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.

6.5. Alüminyum Ergitme Tesisleri

Bu tesisler aşağıdaki esaslara uymalıdır:

  1. a) Atık gazların islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olmalıdır.
  2. b) Atık gazlardaki kuru ölçme metoduna göre belirlenen toz emisyonu 100 mg/m3değerini aşmamalıdır.
  3. c) Rafine tesislerinin atık gazlarındaki klor emisyonu 3 mg/m3değerini aşmamalıdır. İnorganik gaz biçimindeki klor bileşikleri için madde 7 bent 9’daki esaslar uygulanacaktır.
  4. d) Madde 7 bent 9, bu ergitme tesisleri için uygulanmaz. İnorganik klor ve flor bileşiklerinden kaynaklanan emisyonlar önlenmelidir.
  5. e) Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.
  6. f) Yağlı alüminyum hurda, boya ve plastik ihtiva eden alüminyum hurda kullanımı, tuzların curuf tutucu olarak kullanılması veya klorun rafinasyon için kullanımı bu tesislerde tuz aerosol, klor, klorlu hidrojen, florlu hidrojen, kurum ve hidrokarbon emisyonlarına neden olabilir.

6.6. Alüminyum Hariç Demir Dışı Metallerin ve Bileşiklerinin Ergitildiği Tesisler

Bu tesisler aşağıdaki esaslara uyacaklardır:

  1. a) Tüm atık gazlardaki islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olmalıdır.
  2. b) Kuru ölçme metoduna göre atık gazlarda belirlenen toz emisyonlar 100 mg/m3değerini aşmamalıdır.
  3. c) Rafine tesisleri atık gazlarındaki klor emisyonları 3 mg/m3değerini aşmamalıdır. İnorganik gaz, klor emisyonları için madde 7 bent 9 geçerlidir.
  4. d) Madde 7 bent 9, bu ergitme tesisleri için uygulanmaz. Gaz biçimindeki inorganik klor ve flor bileşikleri emisyonları sınırlandırılmalıdır.
  5. e) Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.
  6. f) Yağlı hurda, boya ve plastik ihtiva eden hurda kullanımı, tuzların curuf tutucu olarak kullanılması bu tesislerde tuz aerosol, klorlu hidrojen, florlu hidrojen, kurum ve hidrokarbon emisyonlarına neden olabilir.

  1. Yedinci Grup Tesisler

Dökümhaneler

Demir, temper, çelik dökümhaneleri ile demir dışı metallerin döküldüğü tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Toz ihtiva eden artık gazlar toplanıp bir toz arıtma tesisine verilecektir.

b)Atık gazlardaki toz emisyonları 150 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

c)Kükürtlü katkıların kullanılarak magnezyum ve bileşiklerinin döküldüğü dökümhane-lerden yayılan emisyonlar Ek 6’ya göre atmosfere atılacaktır.

  1. d) Madde 7, bent 9, bu tesislerde uygulanmaz. Maça üretimi, döküm ve soğutmada oluşan organik gaz bileşikler toplanmalı, mümkünse işleme ve arıtma tesislerine gönderilme-lidir.
  2. e) Madde 7’de verilen diğer esaslara uyulmalıdır.

  1. Sekizinci Grup Tesisler

Asit Üretim Tesisleri

8.1. Hidroklorik Asit Üretim Tesisleri

Hidrojen ve klordan hidroklorik asit üreten tesislerde, atık gazlardaki HCl emisyonu 10 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

8.2. Nitrikasit Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıdaki esaslara uymalıdır:

  1. a) NO olarak verilen atık gazlardaki azot oksit (NOx) emisyonları Diyagram 3’de, Eğri 1’den elde edilen sınır konsantrasyon değerlerini aşmamalıdır. Meteorolojik şartlarla soğutma suyu sıcaklığında artış nedenlerinden atık gazlardaki NOxemisyonu, yıllık işletme süresinin % 5’ini geçmemek kaydıyla Diyagram 3, eğri 2’den elde edilen sınır değerlerine ulaşabilir.
  2. b) Yüksek konsantreli (derişik) nitrik asit üretilen tesislerde ise paragraf a’daki sınırlar yerine Diyagram 4’den elde edilen sınır değerleri kullanılır.
  3. c) Paragraf a ve b’de belirtilen tesislerin atık gazları Ek 6’ya göre renksiz bir biçimde atmosfere verilmelidir. Bacadan atılan NOxemisyonların kullanımı veya zararsız hale getirilmesi mümkünse atık gazın rengi alkolik absorbsiyon yoluyla giderilmelidir. Katalitik redüksiyon metodu ile NOxemisyonları organik yanıcı maddelerdeki toplam karbonla birlikte 200 mg/m3 mertebesine düşürülebilir.

Eğer, baca gazındaki NO2 konsantrasyonu aşağıdaki formül ile belirlenen değeri geçmiyorsa, genel olarak atık gazlar renksiz kabul edilebilir.

Burada d (cm) en büyük baca kesiti iç yarı çapını tanımlamaktadır.

  1. d) Tesisler sürekli kaydedicili bir ölçü cihazı ile donatılmalıdır.

8.3. Kükürtdioksit, Kükürttrioksit ve Sülfürik Asit Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Absorbsiyon veya sıvılaştırılma metodu ile % 100 mertebeli kükürtdioksit üreten tesislerde son gaz alkalik yıkama tesisine veya sülfürikasit tesisine gönderilir.

Alkalik yıkama metodunda baca gazındaki SO2 emisyonu 30 mg/m3 değerini, sülfürik asit üretiminde ise paragraf b’de verilen değeri aşmamalıdır.

  1. b) Kullanım gazında hacimsel SO2oranının % 8 ve üzerinde olduğu kükürttrioksit ve sülfürik asit üretilen tesislerde dönüşüm derecesi en az % 99,5, işletmede arızalar meydana gelmesi esnasında ise, dönüşüm derecesi en az % 99, kullanım gazındaki hacimsel SO2miktarının % 6 – % 8 arasında olduğu tesislerde ise dönüşüm derecesi % 99’da tutulmalıdır. Burada ton başına sülfürik asit üretiminde SO3 emisyonu 0,4 kg’ı geçmemelidir.
  2. c) Kullanım gazında hacimsel SO2oranının % 6’nın üzerinde olduğu kükürttrioksit ve sülfürik asit üretilen tesislerde veya üretim kapasitesinin 100 t/h’in altında olduğu ıslak katalizörlü tesislerde dönüşüm oranı en az % 97.5’de tutulmalıdır. Burada üretilen ton H2SO4başına SO3 emisyonu 0.6 kg’ı geçemez.

d)Aerosol biçimindeki emisyonlar, aerosol ayırıcılar yardımı ile azaltılmalıdır.

e)Bu tesislerdeki SO2 emisyonu ton başına sülfürik asit üretimi için 5 kg’ı geçmemelidir.

  1. Dokuzuncu Grup Tesisler

9.1. Alüminyum Üretim Tesisleri

Alüminyum üretim tesisleri aşağıdaki esaslara uyacaktır:

a)Alüminyum oksit üreten tesislerde kalsinasyon fırını baca gazlarındaki toz biçimin-deki emisyon 200 mg/m3 değeri aşmamalıdır.

b)Alüminyum üreten tesislerde gaz biçimindeki inorganik flor bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.) aşağıdaki sınır değerleri aşmamalıdır.

İç Astarlı Fırınlar (Fırın atık gazlarının toplandığı ve temizlendiği)   1 kg/t-Al

Açık Fırınlar (Hava akımlı)                                                          0.8 kg/t-Al

Islak temizleme tesisinden geçirildikten sonra bacadan geçirilerek Ek 6’ya göre atmosfere atılan atık gazlardaki Fˉ olarak verilen florlu hidrojen emisyonları 2 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır. c) Alüminyum üreten tesislerde üretilen ton alüminyum başına baca gazlarından olan toz emisyon 20 kg’ı geçemez. Emisyon ölçümünde porozitesi 3 mm olan membran filtre esas alınmalıdır.

d)Fırın atık gazı toplanması durumunda, fırın astarlarının açık olması halinde bile işletme esnasında emiş ağzında atmosfer altı basınç meydana gelmelidir.

  1. e) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.
  2. f) Gaz biçimindeki flor bileşiklerinin fırın çıkışına yerleştirilen kuru toz tutucular ile tutulduğu astarlı fırınlarda paragraf b ve c’de kütlesel oran olarak belirtilen emisyon sınırlarının altına inilebilir.
  3. g) Alüminyum üretim teknolojisi ve toz biçimindeki emisyonun azaltılmasıyla ilgili uygulamalarda yayınlanan Türk Standartlarına uyulmalıdır.

 9.2. Korund (α – Alumina) Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Atık gazlardaki toz emisyon aşağıdaki sınır değerleri aşmamalıdır.

Kalsinasyon Fırınları :     200 mg/m3

Fırınlar:                        200 mg/m3

  1. b) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.
  2. c) Tesis teknolojisi ve emisyonların indirilmesiyle ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulacaktır.

  1. Onuncu Grup Tesisler

10.1. Karpit Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyonları 200 mg/m3değerini aşmamalıdır.
  2. b) Atık gazların verdiği karbondioksit gazı değerlendirilmeli veya yakılmalıdır.

c)Tesis teknolojisi ve emisyonların azaltılmasıyla ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulmalıdır.

10.2. Klor Üretim Tesisleri

Klor üretim tesisleri aşağıdaki esaslara uyacaklardır:

a)Atık gazlardaki Cl2 emisyonu normal işletme şartlarında 3 mg/m3 değerini, kısa süreli arızalarda ise 6 mg/m3’ü aşmamalıdır. Sıvı klor üretim tesislerinde ise Cl2 emisyonu 6 mg/m3 sınır değerini aşamaz.

b)Klor-Amalgam Yönteminin uygulandığı tesislerde havalandırma havasında civa emisyonu üretilen ton klor başına 3 g sınır değerini aşmamalıdır.

c)Tesis teknolojisi ve klor emisyonlarının azaltılmasıyla ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulmalıdır.

10.3. Florid Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıdaki kararlara uyacaklardır:

a)Florlu hidrojen kütlesel debilerinin 150 g/h ve üzerinde olduğu tesislerde, florlu hidrojenin atık gazlarla olan emisyonu, Diyagram 5’den elde edilen sınır değerlerini aşmamalıdır.

Diagram 5
b) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.

10.4. Hidroflorik Asit Üreten Tesisler

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Florlu hidrojen debisinin 150 kg/h ve üzerinde olduğu asit üretim, doldurma ve artık hazırlama tesislerinde, atık gazlardaki florlu hidrojen emisyonu Diyagram 5’ten elde edilen sınır değerleri aşmamalıdır.

  1. b) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.

10.5. Kükürt Üretim Tesisleri (Claus Tesisleri)

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Claus-Tesislerinde dönüşüm derecesi ve en az % 98 olacaktır. Claus tesisleri proses gazı kromotografi ile kontrol edilmelidir.

b)Kükürtlü hidrojen ihtiva eden atık gazlar, bir son yanma bölümüne gönderilmelidir. Son yanma bölümünden atık gaz çıkış sıcaklığı en az 800 ˚C olacaktır.

Atık gazlardaki kükürtlü hidrojen emisyonu 10 mg/m3 değerini geçmemelidir.

c)Paragraf a ve b’nin dışında, doğal gazla çalışan Claus tesislerinde dönüşüm derecesi en az % 97 olmalıdır. Son yanma bölümünden atılan atık gazlardaki kükürtlü hidrojen emisyonu sınırlandırılmalıdır.

d)Son yanma uygulanması durumunda kükürtdioksit emisyonu 1 t/h ve üzerinde bekleniyorsa, son yanmaya girmeden önce kükürtlü hidrojen elementel kükürt veya sülfirik asite dönüştürme gibi ilave metodlarla azaltılmalı veya son yanmadan çıkan atık gazdan kükürt ayrıştırılmalıdır.

  1. Onbirinci Grup Tesisler

Sunta ve Benzeri Ağaç Ürünleri Üretim Tesisleri

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Zımparalama ve talaş taşıma çalışmalarında meydana gelen atık gazlardaki toz biçimindeki emisyonlar 75 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

b)Talaş kurutma tesisleri atık gazlarındaki toz biçimindeki emisyon 200 mg/m3 değerini aşamaz.

  1. c) Diğer tüm ağaç işleme tesisleri atık gazlarında toz biçimindeki emisyon değerler Diyagram 6’dan elde edilen sınır değerlerini aşmamalıdır.

d)Sunta presleme tesisleri atık gazlarındaki yanıcı organik maddelerdeki toplam karbon emisyonu 20 mg/m3 ile sınırlandırılmalıdır.

  1. e) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.

f)Tesislerin teknolojisi ve emisyonların sınırlandırılması konusundaki çalışmalarda ilgili Türk Standartlarına uyulmalıdır.

  1. Onikinci Grup Tesisler

Petrol Rafinerileri

Petrol rafinerileri aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)20 ˚C’de buhar basıncı 13 mbar’ın üzerinde olan ham petrol ve ara ürünlerin depolanması için rafineri gaz borusuna bağlantılı, yüzer tavanlı veya sabit tavanlı depolar veya bunlara eş değer tesisler öngörülmelidir. Yüzer tavanlı depolar etkili kenar contaları ile donatılmalıdır. Depolama şartlarında gaz biçiminde olan zehirli maddeler sabit tavanlı depolarda depolanmalı, gaz emisyonları toplama depolarına gönderilmeli ve yakma suretiyle yok edilmelidir. Yakma tesisinde meydana gelen yanma gazları Ek 6’ya göre atmosfere atılmalıdır.

b)Flanş bağlantıları ancak üretim metodu, emniyet veya bakım vb. yönünden gerekli ise uygulanmalıdır. Zehirli ve keskin kokulu maddelerin taşındığı veya işlendiği boru ve aparatlarda, yüksek kaliteli contalar kullanılmalıdır. Ventil ve vanaların millerinin geçme yerlerinde de özel sızdırmazlık tedbirleri alınmalıdır.

c)Basınç düşürme armatürleri ve blöf işlemlerinde açığa çıkan gaz ve buharlar tehlike yaratmayacak biçimde gaz toplama depolarına gönderilmelidir.

d)Yüksek tehlike sınıfına dahil olan ve buharlaşma bitişi 200 ˚C’ye kadar olan maddelerin taşınmasında en az kaçak kaybı olan pompalar kullanılmalıdır.

e)Proses tesislerinden, katalizörlerin rejenerasyonu ve bakım ve temizleme işlemlerinden meydana gelen emisyonlar yakılma yoluyla ortadan kaldırılmalı veya aynı etkinlikteki yıkama veya yoğuşturma yoluyla ayrıştırılmalıdır.

  1. f) Tesisin işletmeye alınması, durdurulması vb. gibi durumlarda çıkan gazların değerlendirilmesi için tesis, gerekli sistemlerle donatılmalıdır.

g)Kükürtlü hidrojen ihtiva eden gazlar Ek 6’ya göre bacadan atılmadan önce kükürtlü hidrojen emisyonlarına, 10 mg/m3 sınırını aşmıyacak biçimde, kimyasal dönüşüm uygulanmalı veya yakılmalıdır. % 0.4 ve üzerinde hacimsel kükürtlü hidrojen ihtiva eden gazlar, kükürtlü hidrojen debisi 2 t/gün üzerinde ise, Claus tesisi ilaveli amin yıkama ve benzeri metotlarla değerlendirilmelidir.

  1. h) 20 ˚C’de buharlaşma basıncı 13 mbar olan ham, ara ve diğer işlenmiş ürünlerin doldurulup boşaltılmasında çıkan hidrokarbon emisyonları ve düşük buharlaşma basınçlı keskin kokulu maddelerin emisyonları uygun metotlarla önlenmelidir. Yakma durumunda, yanma gazlarının Ek 6’ya göre çevreye atılmasına özen gösterilmelidir.

i)Proses suyu, önce gazı alındıktan sonra açık bir sisteme gönderilmelidir. Gazlar yıkama ve yakma yoluyla ortadan kaldırılabilir. Yakma durumunda yanma gazları Ek 6’ya göre atmosfere atılmalıdır.

j)Paragraf i’ye göre muamele gören kirli atık proses suları, kapalı su tasfiye sistemlerinde temizlenmelidir.

  1. k) Örnek almada emisyonların meydana gelmesi önlenmelidir.
  2. l) Arıtma tesisinde biriken tortuların yakılmasında meydana gelen yanma odası çıkış sıcaklığı 900 ˚C’nin altında olan atık gazlar, son yıkama bölümünden geçirilerek yakılmalıdır.
  3. m) Genelde petrokimyasal işleme proseslerinin bulunmadığı rafinerilerden çıkan organik gaz ve buhar emisyonları, işlenen ham petrolün % 0,04’ünü geçemez.
  4. n) Madde 5’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.

o)Sistem teknolojisi ve gaz biçimindeki emisyonların önlenmesiyle ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulmalıdır.

  1. Onüçüncü Grup Tesisler

Taş Kömürünü Gazlaştırma Tesisleri

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Kok ocaklarının alttan ateşlenmesinde kükürtsüz veya kükürtten arıtılmış gaz kullanılmalıdır. Bu ateşleme gazlarında kütlesel H2S konsantrasyonu 1.5 g/m3, diğer kükürtlü bileşiklerin konsantrasyonu ise 0.5 g/m3 değerini aşmamalıdır. Bu değerler saatlik ortalama değerler olarak ölçülmelidir.

  1. b) Kok ocaklarının doldurulmasında çıkan gazlarda kısa sürelerde islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 3’ü aşmamalıdır.

c)Kok boşaltmada çıkan gazlar toplanmalı ve tozu alınmalıdır.

d)Yanmamış gazların kamaralardan sızmaları önlenmelidir.

  1. e) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.
  2. f) Tesis teknolojileri ve emisyonların önlenmesiyle ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulmalıdır.

  1. Ondördüncü Grup Tesisler

Bitümlü Yol Yapım Maddelerinin Üretildiği ve İşlendiği Tesisler

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Atık gazlardaki toz emisyon, yanma gazlarında % 4 CO2esas alındığında 100 mg/m3değerini aşamaz. Asfalt betonun hazırlanması vb. işlemlerde toz emisyon 75 mg/m3 sınır değeri aşmamalıdır. Mevcut tesislerde bu sınır değerlerinin iki katı sınır değeri olarak alınır.
  2. b) Atık gazlar en az 12 m. yüksekliğindeki bir bacadan Ek 6’ya göre atmosfere atılmalıdır.
  3. c) Karıştırıcı ve depolardan bağlayıcı madde buharlarının çevreye sızması önlenmelidir.
  4. d) Madde 7’de verilen ilgili esaslara uyulmalıdır.

e)Tesis teknolojileri ve emisyonların azaltılmasıyla ilgili çalışmalarda Türk Standartları-na uyulmalıdır.

  1. Onbeşinci Grup Tesisler

Grafit ve Benzeri Ürünlerin Üretildiği Tesisler

Elektrodlar ve diğer aparatlar için yakma metodu ile grafit vb.lerini üreten bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

a)Yanma gazlarında % 7 CO2 esas alındığında atık gazlardaki toz biçimindeki emisyon 150 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

  1. b) Fırın atık gazlarında yanıcı organik maddelerdeki toplam karbon emisyonu % 8 CO2esas alındığında 250 mg/m3değerini aşmamalıdır. Atık gazlardaki 70 ˚C’de ölçülen katran kökenli emisyonlar 50 mg/m3 değerini aşmamalıdır.

c)Zift, katran veya diğer gazlaşabilen bağlayıcı ve akıştırıcı maddelerin yüksek sıcaklıkta işlendiği karıştırıcıların atık gazları bir son yakıcı bölüme gönderilmelidir. Atık gazlarda, yanıcı organik maddelerdeki toplam karbon emisyonları 100 mg/m3 sınır değerini aşmamalıdır.

  1. d) Baca gazları islilik derecesi Ringelmann Skalası’na göre 1’in altında olmalıdır.
  2. e) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.

  1. Onaltıncı Grup Tesisler

Cam Üretim Tesisleri

Cam üretim tesisleri aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyon 150 mg/m3değerini aşmamalıdır.

b)Cam ergitme fırınlarının atık gazlarındaki Fˉ olarak tanımlanan inorganik flor bileşikleri emisyonları 15 mg/m3 sınır değerini aşamaz.

  1. c) Madde 7’de verilen esaslara uyulmalıdır.

  1. Onyedinci Grup Tesisler

Gübre Kompleksleri

a)Azot oksitleri emisyonlarında bölüm 8.2’deki esaslara uyulacaktır.

  1. b) Kükürtdioksit, kükürttrioksit emisyonlarında bölüm 8.3’deki esaslara uyulacaktır.

c)Amonyak ihtiva eden gazlar yıkanır. Yıkama çözeltisi prosese geri döndürülür veya atık su kanalına veriler. Ortamda amonyak konsantasyonu 30 mg/m3 değerini aşamaz.

  1. d) Atık gazlardaki Fˉ üzerinden verilen gaz biçimindeki flor bileşikleri konsantrasyonu 10 mg/m3değerini aşamaz. Bu konuda madde 7 paragraf 9 uygulanmaz.

e)Atık gazlardaki toz emisyonları 200 mg/m3 değerini aşamaz.

f)Gübre komplekslerindeki yakma ve gazlaştırma tesislerinde bu ekin ilgili gruplarındaki hükümler geçerlidir.

g)Yukarıda belirtilen hususlar dışında Madde 7 geçerlidir.

  1. Onsekizinci Grup Tesisler

Kümesler ve Ahırlar

Bu tesisler aşağıda verilen esaslara uyacaklardır:

  1. a) Bu tesisler, yerleşim bölgelerinden en az 500 m. uzakta kurulmalıdır.
  2. b) Atık gazlardaki toz biçimindeki emisyonlar ve kokulu salgılar, işletme şartlarında gösterilerek özenle azaltılmaya çalışılmalıdır.
  3. c) Atık gazlar baca üzerinden atmosfere atılmalıdır.
  4. d) Sıvı dışkılar uygun biçimde bir depoda toplanmalı, koku salgıları azaltılmaya çalışıl-malıdır. Katı dışkılar uygun biçimde depolanmalıdır.

e)Dışkı depolama alanları, 3 aylık dışkıların depolanabileceği boyutlarda projelendiril-melidir.

  1. f) Dışkı depolama alanları sıkıştırılmış ve dışkı deposuna doğru meyilli olmalıdır.

EK – 8

İzne Tabi Tesisler Listesi

LİSTE A LİSTE B
Bu listedeki tesisler için izin Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğünün görüşü alındıktan sonra yetkili makam tarafından verilir. Bu listedeki tesisler için izin Mahalli Çevre Kurulunun görüşü alınarak yetkili makam tarafından verilir.
1. Isı Üretimi, Maden, Enerji  
1.1. Katı, sıvı ve gaz yakıtlı termik santraller, birleşik ısı güç santralları, ısı santralları:

a) Katı ve sıvı yakıtlı tesislerden toplam yakma sistemi ısıl gücü 20 MW veya daha fazla olanlar.

b) Gaz yakıtlı tesislerden toplam yakma sistemi ısıl gücü 40 MW veya daha fazla olanlar.

 
1.2. Aşağıdaki yakıtları yakan tesisler

a) Kömür, kok, kömür briketi, turba, fuel-oil, odun, plastik ve kimyasal maddelerle kaplanmamış ve muameleye tabi tutulmuş odun artıkları yakan veya yakma sistemi ısıl gücü toplam 20 MW veya daha fazla olan tesisler

b) Gaz yakıt yakan ve yakma sistemi ısıl gücü toplam 40 MW veya daha fazla olan tesisler

Aşağıdaki yakıtları yakan tesisler

a) Kömür, kok, kömür briketi, turba, fuel-oil, odun, plastik ve kimyasal maddelerle kaplanmamış ve muameleye tabi tutulmamış odun artıkları yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 500 KW’dan büyük 20 MW’dan küçük olan tesisler.

b) Gaz yakıt yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 2 MW’dan büyük ve 40 MW’dan küçük olan tesisler

c) Fuel-oil (2 no) yakan ve toplam yakma sistemi ısıl gücü 1 MW’dan büyük ve 20 MW’dan küçük olan tesisler.

1.3. Paragraf 1.2’de belirtilen yakıtlar  dışındaki katı ve sıvı yanıcı maddelerle çalışan, toplam yakma ısıl gücü 1 MW ve üzerinde olan yakma tesisleri Paragraf 1.2’de belirtilen yakıtlar dışındaki katı ve sıvı yanıcı maddelerle çalışan, toplam yakma ısıl gücü 100 kW’dan büyük 1 MW küçük olan yakma tesisleri.
1.4. ….. – Yakma ısıl gücü 1 MW ve üzerinde olan içten yanmalı motorlar (Sondaj tesisleri hariç).
1.5. Egsoz gazı hacimsel debisi 60000 m3/h ve üzerinde olan jeneratör ve iş makinaları tahrikinde kullanılan gaz türbinleri. Kapalı çevrim gaz türbinleri hariçtir. Egsoz gazı hacimsel debisi 60000 m3/h’den küçük olan jeneratör ve iş makinaları tahrikinde kullanılan gaz türbinleri. Kapalı çevrim gaz türbinleri hariçtir.
1.6. Soğutma suyu debisi 10.000 m3/h ve üzerinde olan soğutma kuleleri  
1.7. 30 ton/h ve üzerinde kapasiteli kömür öğütme ve kurutma tesisleri. Kapasitesi 1 ton/h’den büyük 30 ton/h’den küçük olan kömür öğütme ve kurutma tesisleri
1.8. Linyit ve taş kömürü briketleme tesisleri          … –
1.9. Taş kömürü, linyit, odun, turba, koyu katran ve benzeri maddeleri kullanan kuru damıtma tesisleri (Koklaştırma, gazlaştırma, uçucu maddeleri alma, vs.) Odun kömürü üretimi hariç         …. –
1.10.Katran, katran ürünleri, katran suyu veya gazı damıtma ve işlenmesiyle ilgili tesisler.        ….. –
1.11.Katı yakıtlardan jeneratör ve su gazı üretim tesisleri.       …… –
1.12.Parçalama yoluyla hidro karbonlardan gaz yakıt elde edilen tesisler        ….. –
1.13.Kömür gazlaştırma ve sıvılaştırma tesisleri ………… –
1.14.Şist ve benzeri diğer taş ve kumlardan sıvı yakıt elde etmede kullanılan tesisler ile bu yakıtın damıtılması ve işlenmesi için kurulan tesisler. ………… –
2. Taş, Toprak, Cam, Seramik ve Yapı Malzemeleri
2.1.  …. – Dinamit ve alev püskürtücü kullanan taş ocakları.
2.2. ….. – Doğal ve yapay taşlar ile curuf ve molozların kırılması, öğütülmesi, elenmesi için kurulan tesisler. Kum ve çakıl eleme tesisleri hariçtir.
2.3. Çimento ve çimento klinkeri üretme tesisleri.  
2.4. Boksit, dolomit, alçı, kireç, kireçtaşı, kiselgur, magnezit, kuvars veya şamot üretme ocakları ve pişirme tesisleri. ………… –
2.5……. – Alçı, kiselgur, magnezit, mineral boya, midye kabuğu, talk, kil, tras ve çimento klinkeri öğütme tesisleri.
2.6. Asbest üretme, işleme ve biçimlendirme tesisleri. Asbest ürünlerinin makinalarda mekanik biçimlendirilmesi ve işlenmesi.
2.7. Perlit, Şist ve kil patlatma tesisleri. ………… –
2.8. Cam üretim tesisleri. Cam kırıklarından üretim yapan tesislerle cam elyaflı ve haberleşmede kullanılan cam elyaf üreten tesisler hariçtir. ………… –
2.9. Cam ve cam ürünlerini asitlerle parlatan ve matlaştıran tesisler.
2.10.Killi seramik ürünlerinin pişirilmesinde kullanılan ve pişirme hacmi 3 m3 ve üzerinde olan ve yükleme yoğunluğu metreküp başına 300 kg ve üzerinde olan tesisler. Elektrikle ısıtılan kafile tipinde olup, dışarı atık gaz atmayan tesisler hariç. Killi seramik ürünlerinin pişirilmesinde kullanılan ve pişirme hacmi 3 m3 ve üzerinde olan ve yükleme yoğunluğu metreküp başına 300 kg’ın altında olan tesisler. Elektrikle ısıtılan kafile tipinde olup, dışarı atık gaz atmayan tesisler hariç.
2.12….. – Gazlı beton taşı ve buhar basıncı altında üretilen elyaflı çimentolu levhaları üreten tesisler.
2.13….. – Üretim kapasitesi 10 m3/h ve üzerinde olan, çimento kullanarak beton, harç veya yol malzemesi üreten tesisler.
2.14.Üretim kapasitesi 5 ton/h ve üzerinde olan, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanarak, sıkıştırma darbe veya sarsma ve titreşim yoluyla şekillendirilmiş malzeme üreten tesisler. Üretim kapasitesi 1 ton/h’den büyük, 5 ton/h’den küçük olan, çimento veya diğer bağlayıcı maddeler kullanarak, sıkıştırma, darbe veya sarsma ve titreşim yoluyla şekillendirilmiş malzeme üreten tesisler.
 2.15.Yol malzemesi hazırlayan tesislerle, katran eritme ve püskürtme tesisleri dahil, kuruldukları yerde bir yıldan fazla kalacak olan mineral malzemeli bitüm veya katran karışımlarını eriten ve üreten tesisler. Yol malzemesi hazırlayan tesislerle, katran eritme ve püskürtme tesisleri dahil, kuruldukları yerde bir yıldan az kalacak olan mineral malzemeli bitüm veya katran karışımlarını eriten ve üreten tesisler.
 3. Çelik, Demir ve Diğer Metallerin Üretilmesi ve İşlenmesi
 3.1. Cevherleri kavuran (oksit haline  getirmek için hava altında ısıtılma), eriten ve sinterleyen (ince taneli maddelerin ısıtma yoluyla bir araya bağlanması) tesisleri.  
 3.2. Ham demir veya demir dışı ham metalleri üreten tesisler. ………… –
 3.3. Çelik üretim tesisleri ile, döküm demiri veya ham çelik ergitme tesisleri. Ergitme kapasiteleri 2,5 ton/h’e kadar olan döküm demiri ve çelik ergitme tesisleri hariçtir. Ergitme kapasiteleri 2,5 ton/h’e kadar olan döküm demiri ve çelik ergitme tesisleri ile kapasitesi 5 ton ve üzerinde olan vakum ergitme tesisleri.
3.4. Kapasitesi 2000 kg ve üzerinde olan çinko ve çinko alaşımları için ergitme tesisleri veya diğer demir dışı metal ergitme tesisleri ile kapasitesi 500 kg. üzerindeki rafine tesisleri. Aşağıdakiler hariçtir:

– Vakumlu ergitme tesisleri.

– Kalay ve bizmut veya rafine çinko, alüminyum ve bakırdan oluşan düşük ergime sıcaklıklı döküm alaşımları için ergitme tesisleri.

– Basınçlı döküm veya kokilli döküm makinalarının bir parçası olan ergitme tesisleri.

– Asil metaller veya sadece asil metallerden veya asil metaller ve bakırdan oluşan alaşımlar için ergitme tesisleri.

– Karışımlı lehim banyoları.

Kapasitesi 50 kg’dan büyük ve 2000 kg.dan küçük olan çinko alaşımları için ergitme tesisleri veya diğer demir dışı metal ergitme tesisleri ile kapasitesi 50 kg.dan büyük ve 500 kg.dan küçük rafine tesisleri. Aşağıdakiler hariçtir:

– Vakumlu ergitme tesisleri.

– Kalay ve bizmut veya rafine çinko, alüminyum ve bakırdan oluşan düşük ergime sıcaklıklı döküm alaşımları için ergitme tesisleri.

– Basınçlı döküm veya kokilli döküm makinalarının bir parçası olan ergitme tesisleri.

-Asil metaller veya sadece asil metallerden veya asil metaller ve bakırdan oluşan alaşımlar için ergitme tesisleri.

– Karışımlı lehim banyoları.

3.5. Çelik yüzeylerdeki özellikle ingotların, kütüklerin, çubukların, saçlar vb.nin kabuklarının alevle soyulması için tesisler. ………… –
3.6. Metal haddeleme tesisleri

Aşağıdakiler hariç:

– Haddeleme genişliği 650 mm’ye kadar olan soğuk haddehaneler.

– Kapasitesi 8 ton/h’in altında olan ağır demir dışı metaller ile kapasitesi 2 ton/h’in altında olan hafif demir dışı metaller  için haddeleme tesisleri

Genişliği 650 mm’ye kadar olan soğuk bandların haddelenmesi ile kapasitesi 1 ton/h’den büyük ve 8 ton/h’den küçük ağır demir dışı metaller veya kapasitesi 0.5 ton/h’den büyük ve 2 ton/h’den küçük küçük hafif demir dışı metaller için haddeleme tesisleri.
3.7. Demir, temper ve çelik dökümhaneler. Aylık kapasitesi 800 ton’un altında döküm parçası olan model ve maçaların soğuk metodla üretildiği tesisler hariçtir. Parça döküm kapasitesi 80 ton/ay’ın altında olan model ve maçaların soğuk metodla üretildiği pik, temper ve çelik döken dökümhaneler.
 3.8. Demir dışı metallerin döküldüğü dökümhaneler Toplam tutma kuvveti 2 Mega Newton ve üzerinde olan bir veya daha fazla basınçlı dökme makinalarından oluşan tesisler.
Aşağıdakiler hariçtir:

– Sanatla ilgili parçaların döküldüğü dökümhaneler.

– Metal modellerle döküm yapılan dökümhaneler.

– Metallerin hareketli potalarda ergitildiği dökümhaneler.

– Madde 3.4’de belirtilen düşük ergime sıcaklıklı döküm alaşımlarından çekme takımlarının üretildiği dökümhaneler.

 
3.9. Kaplama kapasitesi 1 ton/h ve üzerinde olan ergitme banyolu veya alev püskürtme ile metal yüzeylerinin kurşun, kalay ve çinko gibi koruyucu tabakaları ile kaplandığı tesisler. Sendzimir metodu ile çalışan sürekli çinko kaplama tesisleri hariçtir. Kaplama kapasitesi 1 ton/h ve altında olan ergitme banyolu veya alev püskürtme ile metal yüzeylerinin kurşun, kalay ve çinko gibi koruyucu tabakaları ile kaplandığı tesisler. Sendzimir metodu ile çalışan sürekli çinko kaplama tesisleri hariçtir.
3.10….. – Florik asit ve nitrik asit kullanarak metal yüzeylerin muamelesi için kullanılan tesisler. Kromlama tesisleri hariçtir.
3.11.Her birim vurma enerjisi 1 kJ ve üzerinde olan makina tahrikli bir veya daha fazla şahmerdandan oluşan tesisler. ………… –
3.12….. – Bulon, çivi, perçin, somun, civata, bilye, iğne ve benzeri standart metal parçaların otomatlarda basınçla biçimlendirildiği tesisler.
3.13.Her seferinde 10 kg. ve üzerinde patlayıcı madde kullanılarak detonasyon biçimlendirme ve metal kaplama işlemlerinin yapıldığı tesisler. ………… –
3.14.Anma gücü 500 kW ve üzerinde döner değirmenlerle hurda parçalama tesisleri. 100 kW’dan büyük ve 500 kW’dan küçük döner değirmenlerle hurda parçalama tesisleri.
3.15. Aşağıdaki makinaların üretim ve tamirinin yapıldığı tesisler.

– Kazanlar

– Hacmi 5 m3 ve üzerinde olan sacdan yapılmış kaplar ve depolar.

– Taban alanı 7 m2 ve üzerinde olan konteynerler.

3.16.Sıcak biçimlendirme metoduyla üretilen çelik dikişsiz boru ve kaynaklı boru üreten tesisler.  
3.17….. – Soğuk biçimlendirme metoduyla üretilen çelik dikişsiz ve kaynaklı boru üreten tesisler.
3.18.20 m. ve daha uzun boylarda metal gemi iskeleti ve gemi bölümleri imal eden tesisler. ………… –
3.19….. – Püskürtmeli maddelerle çelik yapı konstrüksiyonları, çelik konstrüksiyonlar ve saç parçaları yüzeylerinin muamele edildiği tesisler. Kapalı devre çalışan püskürtme maddesinin devrede kaldığı tesisler hariçtir.
3.20.Günde 1500 ve üzerinde kurşunlu akümülatör ile endüstriyel akümülatör hücreleri üreten tesisler. Günde 1500’den az kurşunlu akümülatör ile endüstriyel akümülatör hücreleri üreten  tesisler.
3.21.Tokmaklama metodu ile metal toz üreten tesisler.  
3.22. 3.21’de sözü edilen metod dışında alüminyum, demir veya magnezyum tozu veya nikel ihtiva eden toz veya pasta üreten tesisler. 3.21’de sözü edilen metod dışında metal tozu ve pastaları üreten tesisler.
4. Kimyasal Ürünler, Tıbbi İlaçlar, Mineral Yapıların Rafinesi ve İşlenmesi
4.1. Kimyasal dönüşüm yoluyla, özellikle aşağıdaki maddelerin endüstriyel üretiminin yapıldığı tesisler.

a) Asitler, bazlar ve tuzlar gibi inorganik kimyasal maddelerin üretildiği tesisler.

b) Islak metod veya elektrik enerjisi kullanılarak metaller ve metal dışı maddelerin üretildiği tesisler.

c) Korendon veya karpit üretim tesisleri.

d) Halojenlerin veya halojen ürünleri ile kükürt veya kükürt ürünlerinin üretildiği tesisler.

e) Fosforlu veya azotlu gübrelerin üretildiği tesisler.

f) Basınç altında çözülen asetilenin üretildiği tesisler (Dissous gaz fabrikaları).

g) Organik kimyasal maddeler ile alkoller, aldehidler, ketonlar, asitler, esterler, asetatlar ve eterler gibi çözücü maddelerin üretildiği tesisler.

h) Plastik maddeler ve kimyasal elyaf üreten tesisler.

i) Selüloznitrat üretim tesisleri

j) Sentetik reçine üreten tesisler

k) Hidrokarbon üreten tesisler

l) Sentetik kauçuk üreten tesisler

m) Kimyasal madde kullanılarak lastik ve lastik karışımı ürünlerin rejenere edildiği tesisler

n) Katran boyaları ve katran boyası ana ürünlerinin üretildiği tesisler

o) Sabun ve deterjan üreten tesisler. (Kapasitesi 1 t/gün’den fazla olanlar.) Nükleer yakıt üretme veya parçalama veya kullanılmış nükleer yakıtların işlenmesi ile ilgili tesisler hariçtir.

 
4.2. Bitki koruma veya haşere ile mücadele ilaçları ile bunlarda kullanılan etkili maddelerin öğütüldüğü, mekaniksel karıştırıldığı, paketlendiği, boşaltılarak yeniden paketlendiği tesisler.
4.3. Tıbbi ilaçlar ve ilaç ana maddelerinin üretildiği aşağıdaki tesisler.

a) Bitkiler, bitki parçaları ve bitkisel maddelerin özümlendiği, destile edildiği veya benzeri biçimde muamele edildiği tesisler.

Isıtılmayan etanol ektrasiyon tesisleri hariçtir.

b) Hayvansal maddeler, canlı ve cansız hayvan organlarının ve sindirim ürünlerinin ilave edildiği ilaç ve ara madde üretilen tesisler.

c) Mikroorganizmalar ile bunlardan oluşan maddeler veya sindirim ürünlerinin katıldığı ilaç ve ara madde üretim tesisleri.

4.4. Petrol ve petrol ürünlerinin destilasyonu, rafinesi veya diğer muameleleri ile mineral ağı, eski yağ veya yağlama maddelerinin üretildiği tesisler  
4.5. Yağlama sıvıları, yağlama yağları, metal işleme yağları gibi yağlama maddelerinin üretildiği tesisler.  
4.6. Kurum üreten tesisler.  
4.7. Karbon (Sert yanma kömürü) üreten tesisler veya yakma yolu ile elektrotlar, elektrik kullanıcıları veya aygıt parçaları vb. için elektrografit üreten tesisler.  
4.8. Organik çözücü maddelerin damıtım yoluyla hazırlandığı tesisler. Damıtım kapasitesi 1 ton/h ve üzerindeki tesisler. Organik çözücü maddelerin damıtım yoluyla hazırlandığı tesisler. Damıtım kapasitesi 0.5 ton/h üstünde ve 1 ton/h’in altında olan tesisler için.
4.9. Kapasitesi 1 ton/gün ve üzerindeki doğal reçine ergitme tesisleri. Kapasitesi 1 ton/gün ve üzerindeki sentetik reçinelerin ergitildiği tesisler.
4.10. Üretim kapasitesi … ton/gün ve üzerinde olan vernik, cila ve baskıda kullanılan boya üretilen tesisler.
5. Organik Maddelerle Yüzeylerin Muamelesi, Profil Biçimindeki Plastik Malzemelerin Üretimi, Plastik Maddeler ve Reçinelerin Diğer İşlenme Biçimleri.
5.1. Maddelerin, profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin cilalandığı ve kurutulduğu tesisler.

Cilaların organik çözücü madde ihtiva ettiği ve kullanım kapasitesinin 250 kg/h ve üzerinde olan tesisler.

Maddelerin, profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin cilalandığı ve kurutulduğu tesisler.

Cilaların organik çözücü madde içerdiği ve kullanım kapasitesinin 25 kg/h’den büyük ve 250 kg/h’den küçük olan tesisler.

5.2. Profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin döner baskı makinaları ile basıldığı ve arkasından kurutulduğu tesisler. Profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin döner baskı makinaları ile basıldığı ve arkasından kurutulduğu tesisler.
Boya ve cila maddeleri: Boya ve cila maddeleri:
a) Organik çözücü olarak yalnız etanol ihtiva eden ve bundan 500 kg/h ve üzerinde kullanılan veya

b) Diğer organik çözücüler içeren ve bunlardan 250 kg/h ve üzerinde kullanılan tesisler.

a) Organik çözücü olarak yalnız etanol ihtiva eden ve bundan 50 kg/h’den çok ve 500 kg/h’den az kullanılan veya

b) Diğer organik çözücüler içeren ve bunlardan 25 kg/h’den fazla ve 250 kg/h’den az kullanılan tesisler.

5.3. Cam elyaf mineral elyaflar veya profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin kimyasal tabaka ile kaplandığı emprenye edildiği, doyurulduğu ve arkasından kurutulduğu tesisler. Kimyasal maddeler Profil ve tabaka biçimindeki malzemelerin plastik maddeler ve lastik ile kaplanması, emprenye edilmesi ve kurutulması için kullanılan tesisler.

Organik çözücü kullanım kapasitesi 25 kg/h’den çok 250 kg/h’den az olan tesisler.

a) Sentetik reçineler veya

b) Plastik maddeler ve lastik organik çözücü madde kullanımı 250 kg/h ve üzeri.

 
5.4. Madde ve araç gereçlerin katran, katran yağı veya sıcak bitümle kaplandığında doyurulduğu tesislerde Kabloların sıcak bitümle doyurulduğu ve kaplandığı tesisler hariçtir.  
5.5. Tellerin fenol veya kresol reçinesi kullanılarak izole edildiği tesisler.  
5.6. Bant biçimindeki malzemeleri plastik maddelerle kaplayan tesislerle plastik maddeler, yumuşatıcılar okside beziryağı ve diğer maddelerden meydana gelen karışımları kurutan tesisler.  
5.7. Üretim kapasitesi 500 kg/hafta ve üzerinde olan stiren katkılı veya aminli epoksi reçineli sıvı ve doymamış poliester reçinelerinin işlendiği tesisler.
5.8. Isıl işlem yoluyla fran, üre, fenol, resorsin maddeleri veya ksilen reçinesi gibi amino plast veya fenolplastların kullanımı ile madde üretilen tesisler. Ara girdi maddeleri 10 kg/h ve üzerinde olan tesisler dahildir.
5.9. Asbest kullanılmaması koşulu ile fenol veya diğer plastik reçineli bağlayıcı maddelerin kullanılması suretiyle balata üretilen tesisler.
5.10. Organik bağlayıcı maddeler veya çözücüler kullanılarak yapay zımpara plakaları, parçaları, zımpara kağıtları veya dokularının üretildiği tesisler.
5.11. Poliüretan biçimlendirme maddeleri veya poliüretan köpüğü ile maddeler içerisinde boşluk oluşturma çalışmaları yapan tesisler. Ana girdi maddelerinin 200 kg/h ve üzerindeki tesisler dahil olup, termoplastik poliüretan kullanan tesisler hariçtir.
6. Odun ve Selüloz  
6.1. Odun, sap, saman ve diğer benzeri elyaf maddelerinden selüloz üretilen tesisler.  
6.2. Bir veya birden fazla kağıt makinasının bulunduğu, kağıt bandı çıkışı ile sarma merdanesi arasındaki kağıt bandı uzaklığının 75 m. veya daha uzun olduğu tesisler. Karton veya oluklu mukavva üreten, bir veya birden fazla makina bulunan kağıt çıkışı ile sarma merdanesi arasındaki kağıt bandı boyunun 75 m. ve üzerinde olduğu tesisler.
7. Besin Maddeleri, İçkiler, Yemler ve Tarımsal Ürünler.
7.1. Belediye sınırları içerisindeki Ahırlar ve Tavuk Çiftlikleri:

a) 7000 tavuk kapasiteli

b) 14000 piliç ve kesimlik tavuk kapasiteli

c) 700 büyük baş hayvan ve 2000 küçük baş hayvan kapasiteli ve üzerindeki tesisler.

7.2. Kesim Tesisleri: Kesim Tesisleri:
a. Haftada 5000 kg canlı tavuk ağırlığı veya üzerinde kesim yapılan tesisler veya

b. Haftada 40.000 kg. diğer canlı hayvanların kesimi yapıldığı tesisler.

a) Haftada 500 kg’dan çok 5000 kg’dan az canlı tavuk ağırlığında kesim yapılan tesisler.

b) Haftada 4.000 kg’ın üzerinde 40.000 kg’ın altında diğer canlı hayvanların kesildiği tesisler.

7.3. Hayvansal yağların ergitildiği tesisler. Özel kesim tesislerinde  kazanılarak işlenilen haftalık işleme kapasitesinin 200 kg.a kadar olduğu tesisler hariçtir.  
7.4. Patates, sebze, et, balık ve benzeri besinlerin insanların beslenmesi amacı ile ısıtılarak işlendiği tesisler. Aşağıdakiler hariçtir:
  – Yukarıdaki besinlerin sterilize edildiği tesisler (konserve etme).

– Lokantalar, kantinler, hastaneler ve benzeri kuruluşlar.

– Haftada 8.000 kg’dan az et işleyen kasaplar

-Bağırsak ve işkembe temizleme tesisleri. 7.2, 7.4 ve 7.5’de verilen sınırların altındaki kapasitedeki tesisler hariçtir.

7.5. Et ve balık tütsüleme tesisleri.

Aşağıdakiler hariçtir:

– Lokantalar veya

– Haftalık tütsüleme kapasitesi 1.000 kg’ın altındaki tesisler.

7.6. Bağırsak ve işkembe temizleme tesisleri. 7.2, 7.4 ve 7.5’de verilen sınırların altındaki kapasitedeki tesisler hariçtir.
7.7. Hayvan kesim artıklarından jelatin ve tutkal üretim tesisleri  
7.8. Kemik, kıl, yün, boynuz, tırnak ve kan gibi kesim artıklarından yem, gübre ve teknik yağların üretildiği tesisler  
7.9. Yünün dışında, işlenmiş hayvan derisi ve kılı depolama ve işleme tesisleri. 7.2’de belirtilmeyen ve işletmenin kendi ihtiyacı için kazandığı hayvansal kıllar hariç.  
7.10.İşlenmemiş kemiklerin depolandığı tesisler. Aşağıdakiler hariçtir:

– Haftalık et üretim kapasitesi 4.000 kg’ın altında olan kasaplar.

– 7.2’de söz konusu edilmeyen tesisler.

 
7.11.Hayvan cesetlerini ortadan kaldırma tesisleriyle, hayvan organları veya hayvansal ürünlerin ortadan kaldırıldığı tesislere gönderilmek üzere depolandığı tesisler.  
7.12. Tabakalanmamış hayvan derilerinin kurutulduğu, tuzlandığı, depolandığı tesisler. 7.2, 7.4 ve 7.5’te verilen sınırların altındaki kapasiteli tesisler hariçtir.
7.13. Tabakhaneler
7.14.Hayvan dışkısı kurutma tesisleri.  
7.15.Balık unu ve balık yağı üretim tesisleri.  
7.16.Balık unu üretim tesisleri ile kapalı kaplarda balık unu depolama tesisleri.  
7.17.Günlük üretim kapasitesi 500 ton ve üzerinde olan un ve yem öğütme tesisleri. Günlük üretim kapasitesi 100 tondan fazla ve 500 ton’dan az olan un ve yem öğütme tesisleri.
7.18. Maya ve nişasta üretim tesisleri.
7.19.Şeker fabrikaları.  
7.20. Melas ve bira üretim tesisleri.
7.21. Hayvansal ve bitkisel maddelerden asitler kullanarak baharat üreten tesisler.
7.22. Kavurma kapasitesi 75 kg/h ve üzerinde olan kahve kavurma tesisleri.
7.23. Kahve yerine geçen ürünlerin tahıl, kakao ve fıstık kavurma tesisleri.
7.24. Süt tozu üretim tesisleri.
7.25. Meyan kökü hülasası ve çikolata üretim tesisleri.
7.26.Bitkisel yağ fabrikaları.  
8. Artık Maddelerin Değerlendirilmesi ve Ortadan Kaldırılması
8.1. Katı ve sıvı maddelerin yakma yoluyla kısmen veya tamamen ortadan kaldırıldığı ve yakma kapasitesinin 750 kg/h ve üzerinde olduğu tesisler. Halojenli hidrokarbonları ihtiva eden maddelerin ortadan kaldırılmasında kullanılan tesisler için de eğer tesis işletmeye alınmasından sonra aynı yerde 6 aya kadar bir sürede çalıştırılacaksa izin gereklidir. Katı ve sıvı maddelerin yakma yoluyla kısmen veya tamamen ortadan kaldırıldığı ve yakma kapasitesinin 750 kg/h’den az olduğu tesisler. Halojenli karbonhidratları ihtiva eden maddelerin ortadan kaldırılmasında kullanılan tesisler için de eğer tesis işletmeye alınmasından sonra aynı yerde 6 aya kadar bir sürede çalıştırılacaksa izin gereklidir.
8.2. Yanıcı katı ve sıvı maddelerin yetersiz oksijen etkisi altında ısıl parçalanmaya tabi tutulduğu tesisler (piroliz tesisleri)  
8.3. Yanma yoluyla katı maddelerden belli maddelerin kazanılması ile ilgili tesisler. Küle dönüştüren yakma ocaklarından asil metallerin geri kazanıldığı tesisler. Çıkış maddelerinin 200 kg/gün’den daha az olduğu tesisler dahildir.
8.4. 1 ton/h ve üzerindeki kapasitede çöp işleme tesisleri.
8.5. Çöplerden gübre üreten tesisler.  
9. Maddelerin Depolanması, Doldurma ve Boşaltılması
9.1. Yanıcı gazlar için 30 ton ve üzerindeki kapasitede depolama tesisleri. Yanıcı gazlar için 3 ton’dan büyük, 30 tondan küçük kapasiteli depolama tesisleri.
   
9.2. Mineral yağlar, sıvı mineral yağı ürünleri veya diğer maddelerden kazanılan metanolün depolandığı 50.000 ton ve üzerinde depolama kapasitesi olan tesisler. Mineral yağlar, sıvı mineral yağı ürünleri veya diğer maddelerden kazanılan metanolün depolandığı 10.000 ton’un üzerinde ve 50.000 ton’un altında depolama kapasitesi olan tesisler.
9.3. Akrilnitril depolandığı ve depolama kapasitesinin 5.000 ton ve üzerinde olduğu tesisler. Akrilnitril depolandığı ve depolama kapasitesinin 350 ton’un üstünde ve 5.000 ton’un altında olduğu tesisler.
9.4. Klor’un depolandığı ve depolama kapasitesinin 200 ton ve üzerinde olduğu tesisler. Klor’un depolandığı ve depolama kapasitesinin 10 ton’un üzerinde ve 200 ton’un altında olduğu tesisler
9.5. Kükürtdioksit’in depolandığı ve depolama kapasitesinin 500 ton ve üzerinde olduğu tesisler. Kükürtdioksit’in depolandığı ve depolama kapasitesinin 20 ton’un üzerinde ve 500 ton’un altında olduğu tesisler.
9.6. Sıvı oksijenin depolandığı ve depolama kapasitesinin 2.000 ton ve üzerinde olduğu tesisler. Sıvı oksijenin depolandığı ve depolama kapasitesinin 200 ton’un üzerinde ve 2.000 ton’un altında olduğu tesisler.
9.7. Amonyumnitrat’ın depolandığı ve  depolama kapasitesinin 5.000 ton ve üzerinde olduğu tesisler. Amonyumnitrat’ın depolandığı ve depolama kapasitesinin 500 ton’un üzerinde ve 5.000 ton’un altında olduğu tesisler.
9.8. Sodyumklorat’ın depolandığı ve depolama kapasitesinin 250 ton ve üzerinde olan tesisler. Sodyumklorat’ın depolandığı yer depolama kapasitesinin 25 ton’un üzerinde ve 250 ton’un altında olduğu tesisler.
9.9. 5 ton veya üzerindeki bitki koruma maddeleri ve haşereye karşı korunma maddelerinin depolandığı tesisler.
9.10. 100 ton/gün ve üzerindeki katı çöplerin aktarıldığı ve işlendiği tesisler.  
9.11. Kuru durumda olan, tozlanabilen yığma maddelerin, damperli araçlar ve devirmeli depolar, kepçeler ve diğer teknik araç ve gereçlerle doldurulup boşaltıldığı açık veya tam kapalı olmayan depolama tesisleri. 200 ton/gün ve üzerinde madde aktarılan tesisler dahil olup, hafriyat çalışmaları, cevher üretim tesisleri hariçtir.
10.Diğerleri  
10.1. Patlama tehlikesi olan maddelerin üretildiği, işlendiği, geri kazanıldığı veya ortadan kaldırıldığı tesisler.  
10.2. Seluloit üretim tesisleri.  
10.3. Azot içeriği % 12.6’ya kadar olan Nitroselüloz kullanılarak vernik ve baskı boyası için katkı maddesi üreten tesisler.  
10.4. Doğal asfaltın ergitildiği ve damıtıldığı tesisler.  
10.5. Zift buharlaştırma tesisleri.  
10.6. Sülfatterebentin yağı veya Tall-yağının temizlenmesi ve hazırlanması için kullanılan tesisler.
10.7. Kükürt ve kükürt bileşiklerinin kullanılması suretiyle doğal veya sentetik kauçuk vulkanize olduğu tesisler.

Aşağıdaki tesisler hariçtir:

– Saatte 50 kg’dan az kauçuk işlenen tesisler veya

– Yalnıt vulkanize kauçuk kullanılan tesisler.

10.8. Yapıları koruma, temizleme, ahşap koruma veya yapıştırma maddelerinin üretildiği üretim kapasitesi 1 ton/gün’den daha fazla olan tesisler. Sadece suyun çözüm maddesi olarak kullanıldığı ve 4.1.’de verilen tesisler hariçtir.
10.9. Halojenli aromatik hidrokarbonlar kullanılarak ahşap koruma maddeleri üreten tesisler, 4.1.’de verilen tesisler hariçtir.
10.10. Boya hızlandırıcıların kullanılarak flakaj, iplik veya kumaşların boyandığı tesislerle, gergef tesisleri; yüksek basınç altında çalıştırılan tesisler hariçtir.
10.11. Alkalik maddeler, klor ve klor bileşikleri kullanıldığı iplik veya kumaş ağartma tesisleri.
10.12. Cam şişelerin otomatik temizlendiği, doldurulduğu veya paketlendiği, saatlik kapasitesi 25.000 şişe ve üzeri olan tesisler.
10.13. Otomatik araba yıkama hatları.
10.14. Tahrik gücü 100 kW ve üzerinde olan hızar tesisleri.
10.15. 3.000 kW ve üzerindeki anma güçlü motorlar ve gaz türbinleri için test merkezleri veya bu güçlerde motor ve gaz türbinlerinin bulunduğu test standları.
10.16. Helikopter, tepkili tahrikler veya jetler için veya bunların bulunduğu test merkezleri.
10.17. Yılda beş gün ve daha uzun süre motorlu spor antremanlarının yapıldığı tesisler.
10.18. Üretim kapasitesi 25 ton/h ve üzerinde olan hava sıvılaştırma tesisleri.

EK – 9

İzin Başvurusunun Yapılması ve Değerlendirme Esasları

1İzin için başvuru dilekçesi, tesisin kurulu bulunduğu veya kurulacağı bölgenin bağlı olduğu valiliğe verilir.

Dilekçeye Madde 16’da belirtilen dökümanlar eklenir.

2.Yeni tesislerin kurulması ve işletilmesi için verilen izin başvurularının değerlendirilmesi:

İzin başvurusuna konu olan bir tesiste, Madde 10 ve Madde 11’e göre kurulması ve işletilmesi için aşağıda belirtilen şartlar yerine getirilmişse bu tesise izin verilir.

a)Tesiste oluşan hava kirletici emisyonlarının havaya ve çevreye hiçbir zararlı etkisi olmaması,

b)Tesisten olan hava kirletici emisyonların çevreye olan zararlı etkilerini önleyecek tedbirlerin alınmış olması.

2.1. İnsan Sağlığını Tehdit Eden Durumların İncelenmesi

a)Hiç bir “İnceleme Alanında” (Ek 2) zararlı hava kirleticilerin “Hava Kalitesi Değerleri” Madde 6’da verilen uzun ve kısa vadeli sınır değerleri aşmıyorsa, sağlığı tehdit eden bir durum yoktur.

  1. b) Bir inceleme alanında hava kirleticilerden herhangi birinin hava kalitesi değeri madde 6’da verilen sınır değerini aşıyorsa, bu tesise aşağıdaki şartlarda izin verilebilir:

1)Şayet ilgili kirleticinin bu inceleme alanında Ortalama Hava Kirlenmesine Katkı Değeri (HKD 1) Uzun Vadeli Sınır Değerinin (UVS) % 1’ini aşmıyorsa,

2)Şayet izin başvurusunda bulunanın mevcut tesisinde veya üçüncü kişilerin tesislerinde, işletmeye alındığından en geç 6 ay sora bakım ve iyileştirme (durdurma, düzeltme veya değişiklik) tedbirlerinin sürekli yapıldığı kesin olarak belirlenmişse ve bu tedbirler hava kirlenmesi katkı değerlerinin yüksekliğine rağmen hava kalitesi değerinin bu inceleme alanında yıl ortasında azalacağı tespit edilmişse,

Şayet Madde 52’de belirtilen tedbirler sayesinde, hava kirlenmesi katkı değerlerinin yüksekliğine rağmen, üç yıl içerisinde hava kalitesi değerlerinin yıllık ortalamasında düşme olduğu tesbit edilmişse,

2.2. Önemli Zarar ve Rahatsızlık Verici Etkilerin İncelenmesi

a)Hiçbir inceleme alanında “Hava Kalitesi Değerleri” (Ek 2) “Hava Kalitesi Sınır Değerlerini” aşmıyorsa zararlı emisyonların çevreye olan zarar ve rahatsızlık verici etkileri önlenmiş sayılır.

  1. b) Bölüm 2.1’de belirlenen şartlar yerine getirilmişse, Madde 6’da verilen hava kalitesi değerlerinden biri aşılmış olsa da, zarar ve rahatsızlık verici etkiler oluşmaz.

2.3. Hava Kalitesi Değerlerinin Belirlenmediği Durumların ve Özel Durumların İncelenmesi

Hava kalitesi sınır değerleri Madde 6’da belirtilmeyen zararlı maddeler için, bu maddelerin mevcut olduğu emisyonların çevreye zararlı etkileri olup olmadığı incelenmelidir.

Bu incelemeler şu amaçlar için yapılır:

1 Tesisten yayılan emisyonların inceleme bölgesinde hangi etkileri yarattığının tesbiti.

2 Bu etkilerin kamu ve çevre için önemli zarar ve rahatsızlık verici olup olmadığının tesbiti. (Bu tespit bilim ve teknolojik seviye ile tecrübelere dayanılarak yapılır.)

Tehlike, zarar ve rahatsızlık verici etkilerin önemli olup olmadığı hakkında karar verilirken aşağıdaki hususlar gözönünde tutulur:

  1. a) İnsan sağlığı her zaman tehlikededir.
  2. b) Emisyonlar biçim, boyut ve süre yönünden kamu için önemli zarar ve rahatsızlık verici etkiler meydana getirmektedir.
  3. c) Emisyonlar biçim, boyut ve süre yönünden komşular için önemli zarar ve rahatsızlık verici etkiler meydana getirmektedir.

Paragraf b ve c’ye göre yapılan değerlendirmelerde özellikle şunlar gözönünde tutulmalıdır.

– Arsa ve arazilerin imar planlarında öngörüldüğü biçimde kullanımı.

–  Planlarda öngörülen düzenlemeler.

–  Hava kirliliğinin etkileri.

–  Arsa ve arazilerden komşuluk hukukuna uygun biçimde yararlanma.

–  Kullanımla ilgili anlaşma veya yasal düzenlemelerle getirilen sınırlamalar.

–  İzin isteminde bulunanın veya üçüncü kişilerin tesislerinde öngörülen iyileştirme tedbirleri.

Besin maddeleri ve yemler ile ilgili bir inceleme gerekli ise, burada kurşun, kadmiyum, talyum ve diğer inorganik bileşiklerin çöken tozları ile toprağın etkilenmesi gözönünde tutulmalıdır.

2.4. Tedbir

Hava kirleticilerin çevreye olan etkisini sınırlamak için tesisler, teknolojik seviyeye uygun teçhizatla donatılmalı ve emisyonlar Madde 8’e göre atmosfere atılmalıdır.

Hassas kirlenme bölgelerinde Madde 52 ve Madde 53’de verilen esaslara göre gerekli tedbirler alınır.

EK – 10

Ek Düzenlemeler

1.Aşağıdaki durumlarda, emisyonların çevreye olan zararlı etkilerinin önlenebilmesi için ek düzenlemeler getirilir.

– Bir inceleme alanında hava kalitesi değerleri, sınır değerleri aşmışsa veya,

– Kanser yapıcı emisyonlar Madde 7, bent 10’a göre sınırlandırılamıyorsa veya,

– Çevreye olan zararlı etkiler ek düzenlemeler getirilmeden önlenemiyorsa.

  1. Aşağıdaki durumlar için de hava kirliliğine karşı ek düzenlemeler getirilir.
  2. a) Madde 7, bent 2, 3 ve 9’da verilen emisyon sınır değerlerinin iki katına ulaşılmışsa,
  3. b) Ek 7’de verilen sınır değerlerin 1,5 katına ulaşılmışsa veya atık gaz hacimsel debisi 100.000 m3/h’e kadar olan tesislerde sınır değerlerinin iki katına ulaşılması durumunda,
  4. c) Madde 7 veya Ek 7’de verilen islilik dereceleri aşılmış ise,
  5. d) Tesislerin gerçek baca yükseklikleri Madde 8’de öngörülen değerlerin % 65’inin altında ise,

3.Madde 23’e göre getirilecek ek düzenlemelerle emisyonların azaltılması, madde 8’e göre atık gazların bacalardan yayılması şartlarının iyileştirilmesi tedbirlerinden daha öncelikle uygulanır.

EK – 11

Emisyonun Tesbiti

  1. Emisyon Ölçüm Yerleri

Kurulma izni verilen tesislerde emisyon ölçüm yerleri Türk standartlarında belirtildiği biçimde olmalıdır. Ölçüm yerleri, teknik yönden hatasız ve tehlike yaratmayacak biçimde ölçüm yapmaya uygun olacaktır. Ayrıca ölçüm yerine kolayca ulaşılabilmeli ve ölçüm için gerekli bağlantılar yapılabilmelidir.

2.Ölçme Programı

Emisyonun tesbiti için yapılan ölçmeler, ölçme sonuçlarının birbirleri ile karşılaştırılmasını mümkün kılacak şekilde yapılmalıdır. Ölçüm cihazları ve ölçü metodları Türk standartlarında belirtilen esaslara uymalıdır.

Genelde sürekli rejimde çalışan tesislerde emisyon ölçümleri, izne esas olan en büyük yükte en az üç ölçme, buna ilave olarak emisyon değerlendirmesinde önemli olan temizleme, rejenerasyon, kurum atma, uzun işletmeye alma vb. gibi şartlarda en az bir ölçme yapılacaktır.

Genelde değişen işletme şartlarında çalışan tesislerde emisyon ölçmeleri yeter sayıda fakat en az, en fazla emisyonun meydana geldiği altı işletme şartında yapılacaktır.

Emisyon ölçme süreleri kısa olmalıdır. Baca gazı, atık gaz ve atık hava kanalı kesitlerinin ölçülmesinin gerekli olduğu ve ölçmelerin zor olduğu durumlarda ölçme süresi 2 saati geçmemelidir.

3.Değerlendirme ve Rapor

Rapor, emisyon ölçüm değerlerinin ve ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi için gerekli ayrıntılı ölçüm verileri ölçüm metodları ile işletme şartlarını ihtiva etmelidir. Raporda ayrıca yakıt, ham ve ara maddeleri ile atık gaz temizleme tesisinin işletme şartları hakkında bilgiler bulunmalıdır.

Ölçülen emisyon değerlerinin hiçbiri, Yönetmelikte verilen sınır değerleri aşmıyorsa, tesis için emisyon yönünden herhangi bir işlemde bulunulamaz.

4.Emisyonun Sürekli İzlenmesi

4.1. Genel

Emisyonun sınır değerlerini aşıp aşmadığı kaydedicisiz veya kaydedicili cihazlarla sürekli ölçüm yoluyla kontrol edilebilir. Bu ölçümler ayrıca toz tutucu, gaz yıkayıcı ve son yakıcı gibi atık gaz temizleme tesislerinin etkinliklerinin belirlenmesi ile hammadde ve proseslerden kaynaklanan emisyonların tesbiti için de gereklidir.

4.2. Toz Emisyonların Sürekli Ölçümü

a)Isıl kapasitesi 15 GJ/h (4167 kW)* ve üstü olan sıvı ve katı yakıtlı yakma sistemleri; yanma kontrolu için yazıcılı bir baca gazı analiz cihazı (CO2 veya O2 ve CO) ile donatılmalıdır.

  1. b) Isıl kapasitesi 100 GJ/h (27778 kW) ve üstünde olan katı ve 5 ve 6 no.lu fuel-oil ile çalışan yakma sistemleri ile 15 kg/h ve üstünde toz emisyon yayan (Bu emisyona yanıcı partiküller de dahildir.) tesisler toz emisyon konsantrasyonunu ölçen yazıcılı bir ölçü cihazı ile donatılacaktır.

Ek 3’te belirtilen toz emisyonda bulunan tesisler 1 inci sınıfa dahil olup da 5 kg/h’ın üzerinde emisyon yapan tesislerde bu maddelerin günlük emisyonları tesbit edilecektir.

Bir tesisin işletme şartlarının değişmesi, atık gaz temizleme tesislerindeki arızalar vb. nedenlerden kaynaklanan emisyonun belirlenen sınır değerlerini kısa süreler için bile aşmamasını sağlamak amacı ile paragraf a’da verilen yakma sistemi ısıl kapasiteleri ve paragraf b’de verilen emisyon kütle debileri altında da sürekli toz emisyon ölçümleri yapılması yetkili merci tarafından istenebilir.

Ölçüm değerleri en az 5 yıl muhafaza edilecektir.

4.3. Gaz Biçimindeki Emisyonların Sürekli Ölçümü

Bir tesisten, aşağıda verilen maddelerin herhangi birisi karşılarında belirtilen miktarın üzerinde emisyon olarak yayılıyorsa, bu sınırları aşan maddeler, yazıcılı ölçü aletleri ile sürekli olarak ölçülmelidir.

Ölçüm değerleri en az 5 yıl muhafaza edilir.

100 kg/h Kükürtdioksit
 1 kg/h Klor
10 kg/h Organik bileşikler (Karbon olarak verilmiştir.)
20 kg/h Azotoksit (NO olarak verilmiştir.)
 1 kg/h Organik gaz biçimindeki klor bileşikleri (Clˉ olarak verilmiştir.)
 1 kg/h Hidrojen sülfür
 2 kg/h İnorganik gaz biçiminde flor bileşikleri (Fˉ olarak verilmiştir.)
 5 kg/h Karbonmonoksit

  1. Kabul Ölçümleri (Deneyleri)

Bir tesisin kabulünde, tesisin işletmeye alınmasından en erken 3 ay, en geç 12 ay sonra Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü’nce belirlenecek bir kurum veya kuruluş tarafından öngörülen emisyon sınırlarının bu tesiste aşılıp aşılmadığının tesbit edilmesi yetkili merci tarafından istenecektir.

  1. Ölçümlerin Güvenilirliği

Paragraf 4.2 ve 4.3’de belirtilen ölçümler için uygun ölçüm aygıtlarının özelliği ile bunların uygunluk testleri, bakım, montaj ve kalibrasyonları hakkındaki esaslar, Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğünce güvenirliliği kabul edilen, TSE tarafından standartlaştırılmış metodlardır. İlgili standartlar henüz TSE tarafından hazırlanmamış ise güvenilirliği Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü tarafından kabul edilen milletlerarası metod standartları tatbik edilir.